Το Έπος του ’40 και οι σελίδες ηρωισμού που γράφτηκαν στα αλβανικά βουνά ίσως δεν θα ήταν τόσο λαμπρά χωρίς τη συμβολή των ναυτικών δυνάμεων της χώρας μας.

Η συμμετοχή του Βασιλικού Ναυτικού στο Έπος του ’40 ξεκινά ανεπισήμως με την άνανδρη βύθιση του Έλλη το Δεκαπενταύγουστο στην Τήνο.

Η δράση του μεταφέρθηκε, με το ξέσπασμα του πολέμου, στο Ιόνιο, για την μεταφορά στρατευμάτων στην Αλβανία και τον ανεφοδιασμό τους, υπό τον συνεχή κίνδυνο επιθέσεων από ιταλικά υποβρύχια και αεροσκάφη. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ελληνική ναυτική δύναμη αριθμούσε τότε μόλις 33 σκάφη, πολλά εκ των οποίων παλαιά, ενώ η ιταλική 291.

Οι σκέψεις για καταδρομικές επιθετικές ενέργειες αρχικά εγκαταλείφθηκαν, καθώς κύριο μέλημα ήταν να παραμείνει ο στόλος όσο το δυνατόν άθικτος, ώστε να ανακόψει και να παρεμποδίσει την αποστολή ιταλικών ενισχύσεων στο αλβανικό μέτωπο. Κατά την κοινή γνώμη όμως και με ζωντανές τις επιτυχίες του στρατού ξηράς, το ναυτικό ήταν «αδρανές», καθώς η δράση του έμενε αφανής.

Υπό το καθεστώς αυτό, την 11η Νοεμβρίου 1940 συνεκλήθη Ανώτατο Πολεμικό Συμβούλιο, στο οποίο αποφασίστηκε η καταδρομική επιχείρηση στα στενά του Οτράντο. Η πρώτη υπήρξε άκαρπη, ωστόσο διαμορφώθηκε θετική εντύπωση τόσο από τον λαό, όσο και από τους συμμάχους. Η δεύτερη καταδρομική επιδρομή ξεκίνησε την 14η Δεκεμβρίου, με τη συμμετοχή των αντιτορπιλικών «Ψαρά», «Σπέτσαι» και «Κουντουριώτης», τα οποία επέστρεψαν στον Ναύσταθμο λόγω κακοκαιρίας. Επίσης φτωχά ήταν τα αποτελέσματα της τρίτης προσπάθειας του ελληνικού στόλου, στις αρχές Ιανουαρίου του 1941, κατά την οποία όμως τα «Β. Όλγα», «Β. Γεώργιος», «Σπέτσαι», «Ψαρά» και «Κουντουριώτης» κατάφεραν να βομβαρδίσουν τις ιταλικές θέσεις στον κόλπο του Αυλώνα στην Αλβανία. Σύμφωνα με τον αρχηγό ΓΕΝ, υποναύαρχο Σακελλαρίου, «αγωνιζόμεθα, φειδόμενοι και του τελευταίου σκάφους, να φέρωμεν εις πέρας τας υποχρεώσεις που μας φορτώνει ο Στρατός και ας έως σήμερον υποδειγματικώς έχομεν εκπληρώσει. Το Ναυτικόν δεν καθιστά την παρουσίαν του απαραίτητον, μόνον όμως όταν λείψη, θα αντιληφθεί όλος ο κόσμος τι του προσέφερε».

Η δράση των υποβρυχίων μας υπήρξε καταλυτική και τα «Παπανικολής» και «Τρίτων» προκάλεσαν ανησυχία στις ιταλικές ναυτικές δυνάμεις. Στις 22 Δεκεμβρίου το πρώτο, πυρπόλησε ένα μικρό πετρελαιοκίνητο πλόιο που μετέφερε απόρρητες οδηγίες για την νηοπομπή από Μπρίντεζι προς Αυλώνα. Δύο ημέρες αργότερα το «Παπανικολής» συνάντησε 12 ιταλικά εμπορικά πλοία και έβαλε εναντίον τους τέσσερις τορπίλες, βύθισε το S/S Liguria και το Firenze. Το υποβρύχιο «Κατσώνης» έπληξε ένα ιταλικό πετρελαιοφόρο στους κόλπους του Δρίνου και Δυρραχίου. Στις 29 Δεκεμβρίου το «Πρωτεύς» επιτέθηκε εναντίον μιας νηοπομπής με προορισμό το Μπρίντιζι και κατάφερε να βυθίσει το οπλιταγωγό Sardegna, ωστόσο τελικά βυθίστηκε και το ίδιο αύτανδρο. Τέλος, τον Μάρτιο του ’41 το «Τρίτων» έπληξε το Carnia.

Σήμερα, έχουμε «πολύτιμη κληρονομιά» από τους ανθρώπους που αγωνίστηκαν με γενναιότητα και αυταπάρνηση, τα ιδανικά της πατρίδας και της ελευθερίας και οφείλουμε να την κρατήσουμε ζωντανή και να την κληροδοτήσουμε στις επόμενες γενιές.

Ας είναι η σημερινή μέρα για τους Έλληνες ναυτικούς, μία ευκαιρία για την αναπόληση της πατρίδας μας και μία αφορμή για την επικοινωνία με τους δικούς τους ανθρώπους!