Του John Wilson, Director Technical Services Asia, SCB Management Consulting Services, Ltd. / The American Club
Η προσάραξη του επιβατηγού πλοίου «Royal Majesty» το 1995 συνιστά ένα από τα πρώτα παραδείγματα για το πώς ένα μοντέρνο ηλεκτρονικό βοήθημα ναυσιπλοΐας μπορεί να προκαλέσει ατύχημα. Στην προκειμένη περίπτωση, το καλώδιο της κεραίας του GPS κόπηκε και ο τρόπος καθορισμού του στίγματος μετατράπηκε σε «εις αναμέτρησιν». Σφάλματα στον τρόπο με τον οποίο ο εξοπλισμός είχε εγκατασταθεί είχαν ως αποτέλεσμα οι αξιωματικοί της γέφυρας να μην ακούσουν τον ηχητικό συναγερμό. Η ελλιπής παρακολούθηση του εξοπλισμού σήμαινε ότι δεν αντιλήφθηκαν πως το GPS δεν λάμβανε πλέον ακριβή δορυφορικά στοιχεία. Επιπλέον, καθώς δεν έγινε διασταύρωση με τη χρήση άλλων βοηθημάτων ναυσιπλοΐας επί του σκάφους, το πλοίο προσάραξε στον ύφαλο Rose and Crown, κοντά στο Nantucket της Μασαχουσέτης των ΗΠΑ.
Η χρήση της τεχνολογίας στη ναυτιλία εξελίσσεται ταχύτατα. Ο ρυθμός που υιοθετείται στον παραδοσιακά συντηρητικό αυτό κλάδο έχει δημιουργήσει ορισμένες ανησυχίες. Πέραν της ανάγκης συμμόρφωσης με τους εν ισχύ κανονισμούς, η τεχνολογία μπορεί να αυξήσει την αποτελεσματικότητα και να μειώσει τα κόστη, ωθώντας τους πλοιοκτήτες στην υιοθέτησή της, προκειμένου να παραμείνουν ανταγωνιστικοί. Ταυτόχρονα, οι ναυτικοί καλούνται να εξοικειωθούν όλο και περισσότερο με τις τεχνολογικές εξελίξεις. Απαιτείται δηλαδή πλέον η παραδοσιακή ναυτοσύνη και οι μηχανικές γνώσεις να ενισχυθούν από την κατανόηση των ηλεκτρονικών υπολογιστών και των αυτοματισμών, όπως η τηλεπαρακολούθηση και τα συστήματα ελέγχου, που περιλαμβάνουν λειτουργίες όπως η ναυσιπλοΐα, οι επικοινωνίες, η πρόωση, η πηδαλιούχηση και ο χειρισμός του φορτίου.
Περαιτέρω, θα πρέπει να ληφθούν μέτρα ώστε να διασφαλιστεί η απαραίτητη εκπαίδευση από τις ανώτερες στις κατώτερες βαθμίδες και τα εγχειρίδια και οι έλεγχοι λειτουργίας του εξοπλισμού να σηματοδοτούνται με σαφήνεια στην κοινή γλώσσα του πληρώματος. Πιο συνοπτικές οδηγίες και διαδικασίες για τις πιο συχνές εργασίες, εάν δεν παρέχονται από τους κατασκευαστές, θα πρέπει να αποσπώνται από τα εγχειρίδια, να μεταφράζονται και να είναι άμεσα διαθέσιμες κοντά στον αντίστοιχο εξοπλισμό.
Είναι σημαντικό ένας εξοπλισμός να είναι σχεδιασμένος με τέτοιο τρόπο, ώστε δύσκολα να μπορεί να γίνει λάθος στον χειρισμό του. Ως πρόσφατο παράδειγμα, ένας αξιωματικός φυλακής γέφυρας προσπάθησε να φορτίσει το κινητό του τηλέφωνο συνδέοντάς το στη θύρα USB του ECDIS. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι ηλεκτρονικοί χάρτες να προσβληθούν από κακόβουλο λογισμικό, που μετέπειτα, εν αγνοία του πληρώματος, μεταφέρθηκε στον υπολογιστή του ECDIS. Έρευνα του 2015 συμπέρανε ότι τέτοιου είδους προβλήματα προσβολής των ηλεκτρονικών συστημάτων του πλοίου δεν αντιμετωπίζονταν επαρκώς ως σοβαροί κίνδυνοι. Το 43% των μελών του πληρώματος που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι ταξίδεψαν σε πλοίο που είχε προσβληθεί από ιούς ή κακόβουλο λογισμικό. Παρ’ όλα αυτά, το 88% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι δεν είχε λάβει καμία οδηγία ούτε εκπαίδευση σχετικά με την κυβερνοασφάλεια.
Οι διαδικτυακοί κίνδυνοι δεν αποτελούν μόνο τεχνικό πρόβλημα και δεν μπορούν να επιλυθούν μόνο με τεχνικά μέσα. Οι πλοιοκτήτες και οι εφοπλιστές θα πρέπει να έχουν τον ίδιο βαθμό ετοιμότητας έναντι των διαδικτυακών κινδύνων τόσο ως προς την ασφάλεια επί του πλοίου όσο και ως προς την προστασία του περιβάλλοντος. Καθώς ο κλάδος της ναυτιλίας εξαρτάται όλο και περισσότερο από τον αυτοματισμό, οι πλοιοκτήτες πρέπει να αποδεχτούν την πρόκληση, να επενδύσουν χρόνο και απαραίτητους πόρους, ώστε να καταπολεμήσουν πιθανές αδυναμίες που γεννούν οι νέες τεχνολογίες.
Άρθρο από το τεύχος Δεκεμβρίου 2018 των Ναυτικών Χρονικών, σελ. 100.
