Στις προτάσεις της για μείζονα μεταρρύθμιση της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει υιοθετήσει μια ριζοσπαστική προσέγγιση για τη διαχείριση της αλιείας στην Ευρώπη. Τα σχέδια εξασφαλίζουν αφενός τα ιχθυαποθέματα και αφετέρου τους βιοτικούς πόρους των αλιέων μελλοντικά, θέτοντας τέλος στην υπεραλίευση και στην εξάντληση των ιχθυαποθεμάτων. Η μεταρρύθμιση εισάγει μια αποκεντρωμένη προσέγγιση της διαχείρισης της αλιείας βασιζόμενη στην επιστήμη, ανά περιφέρεια και θαλάσσια λεκάνη, καθώς και καλύτερα πρότυπα διακυβέρνησης στην ΕΕ και σε διεθνές επίπεδο μέσω των συμφωνιών για την αειφόρο αλιεία.

Κατά την παρουσίαση των προτάσεων, η κα Μαρία Δαμανάκη, Επίτροπος Θαλασσίων Υποθέσεων και Αλιείας, δήλωσε: «Πρέπει να δράσουμε τώρα ώστε να επαναφέρουμε όλα τα ιχθυαποθέματά μας σε υγιή επίπεδα προκειμένου να διατηρηθούν για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές. Μόνο υπό αυτή την προϋπόθεση μπορούν οι αλιείς να συνεχίσουν να αλιεύουν και να κερδίζουν ένα αξιοπρεπές εισόδημα από τις δραστηριότητές τους.»

Η Επίτροπος πρόσθεσε: «Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να διαχειριζόμαστε κάθε απόθεμα με σύνεση, να αλιεύουμε την ποσότητα που μπορούμε διατηρώντας ωστόσο το απόθεμα υγιές και παραγωγικό για το μέλλον. Έτσι διασφαλίζουμε μεγαλύτερες ποσότητες αλιευμάτων, υγιές περιβάλλον και ασφαλή εφοδιασμό σε αλιευτικά προϊόντα. Εάν η εν λόγω μεταρρύθμιση ευοδωθεί, οι αλιείς και οι παράκτιες κοινότητες θα επωφεληθούν μακροπρόθεσμα και όλοι οι Ευρωπαίοι θα έχουν μεγαλύτερη επιλογή φρέσκων ψαριών, τόσο μη εκτρεφόμενων όσο και εκτρεφόμενων.»

Η αειφορία και οι μακροπρόθεσμες λύσεις αποτελούν τα κύρια σημεία των σημερινών προτάσεων που περιλαμβάνουν τα ακόλουθα στοιχεία:

–       Για όλα τα ιχθυαποθέματα πρέπει να επιτευχθούν βιώσιμα επίπεδα μέχρι το 2015, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που ανέλαβε η ΕΕ σε διεθνές επίπεδο.

–       Σε όλους τους τύπους αλιείας θα πρέπει να εφαρμόζεται μια προσέγγιση με γνώμονα το οικοσύστημα, με μακροπρόθεσμα σχέδια διαχείρισης που βασίζονται στις βέλτιστες διαθέσιμες επιστημονικές συμβουλές.

–       Εξαλείφονται σταδιακά η σπατάλη πόρων διατροφής και οι οικονομικές απώλειες που προκαλούνται από ρίψη ανεπιθύμητων ιχθύων στη θάλασσα, πρακτική γνωστή ως «απόρριψη». Οι αλιείς υποχρεούνται να εκφορτώνουν όλους τους ιχθείς που αλιεύουν.

–       Στις προτάσεις περιλαμβάνονται επίσης σαφείς στόχοι και χρονοδιαγράμματα για τον τερματισμό της υπεραλίευσης, προσεγγίσεις με βάση την αγορά, όπως μεμονωμένα εμπορεύσιμα μερίδια αλιευμάτων, μέτρα στήριξης της αλιείας μικρής κλίμακας, βελτίωση της συλλογής δεδομένων, και στρατηγικές προώθησης της αειφόρου ανάπτυξης της υδατοκαλλιέργειας στην Ευρώπη.

–       Οι καταναλωτές θα είναι σε θέση να έχουν καλύτερη πληροφόρηση για την ποιότητα και τη βιωσιμότητα των προϊόντων που αγοράζουν.

–       Οι γενικές αρχές πολιτικής και οι στόχοι θα καθορίζονται στις Βρυξέλλες, ενώ τα κράτη μέλη πρέπει να αποφασίζουν και να εφαρμόζουν τα πλέον κατάλληλα μέτρα διατήρησης. Εκτός από την απλούστευση της διαδικασίας, αυτό ευνοεί λύσεις προσαρμοσμένες στις περιφερειακές και τοπικές ανάγκες.

–       Οι φορείς εκμετάλλευσης σε ολόκληρο τον κλάδο της αλιείας θα πρέπει να λάβουν τις δικές τους οικονομικές αποφάσεις ώστε να προσαρμόσουν το μέγεθος του στόλου στις αλιευτικές δυνατότητες. Οι οργανώσεις αλιέων θα διαδραματίσουν ισχυρότερο ρόλο στην καθοδήγηση του εφοδιασμού της αγοράς και στην αύξηση των κερδών των αλιέων.

–       Η οικονομική ενίσχυση θα χορηγείται μόνο σε φιλικές προς το περιβάλλον πρωτοβουλίες που συμβάλλουν στην έξυπνη και αειφόρο ανάπτυξη. Ένας αυστηρός μηχανισμός ελέγχου θα αποκλείει κάθε στρεβλή χρηματοδότηση παράνομων δραστηριοτήτων ή κάθε πλεονάζουσα αλιευτική ικανότητα.

–       Στους κόλπους των διεθνών οργανισμών και στο πλαίσιο των σχέσεών της με τρίτες χώρες, η ΕΕ θα αναλάβει δράση στο εξωτερικό, όπως πράττει στο εσωτερικό της, και θα προωθήσει τη χρηστή διακυβέρνηση και τη χρηστή διαχείριση της θάλασσας στον υπόλοιπο κόσμο.

Ιστορικό

Η αλιεία της ΕΕ πλήττεται από πολλά αλληλοσυνδεόμενα προβλήματα. Τα περισσότερα ιχθυαποθέματα υπεραλιεύονται από έναν αλιευτικό στόλο που είναι υπερβολικά μεγάλος και υπερβολικά αποτελεσματικός. Τα αλιεύματα μειώνονται χρόνο με το χρόνο και οι παράκτιες κοινότητες, οι οποίες συχνά εξαρτώνται από την αλιεία, βλέπουν τις οικονομικές προοπτικές τους να φθίνουν. Κατά τη λήψη αποφάσεων οι πολιτικοί ηγέτες τείνουν να ευνοούν τα βραχυπρόθεσμα συμφέροντα παρά τη μακροπρόθεσμη διατήρηση των πόρων· η νομοθετική προσέγγιση των Βρυξελλών από την κορυφή προς τη βάση έχει έως τώρα προσφέρει στον κλάδο ελάχιστα κίνητρα ώστε να υιοθετήσει μια υπεύθυνη συμπεριφορά και να συμβάλει στην αειφόρο χρήση των πόρων.

Τον Απρίλιο του 2009, η Πράσινη Βίβλος ανέλυσε τις ελλείψεις της σημερινής πολιτικής και δρομολόγησε δημόσια διαβούλευση η οποία διήρκεσε έως τα τέλη του 2010. Η συμβολή στη διαβούλευση και τα συμπεράσματα που συνήχθησαν από διάφορες εκδηλώσεις των ενδιαφερομένων μερών τροφοδότησαν την προετοιμασία της σημερινής δέσμης μεταρρυθμίσεων, η οποία αποτελείται από τις ακόλουθες συνιστώσες:

–       Νομοθετική πρόταση νέου κανονισμού που θα καθορίζει τους βασικούς κανόνες της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής

–       Νομοθετική πρόταση για μια νέα πολιτική αγοράς

–       Ανακοίνωση για την εξωτερική διάσταση της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής

–       Γενική ανακοίνωση που εξηγεί τις σχέσεις μεταξύ των ανωτέρω

Η νέα αυτή δέσμη υποβάλλεται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο για έγκριση στο πλαίσιο της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας (συναπόφαση). Στόχος της Επιτροπής είναι η έγκριση και η έναρξη ισχύος του νέου πλαισίου από την 1η Ιανουαρίου 2013.

Αργότερα εντός του έτους, η Επιτροπή σχεδιάζει να υποβάλει έναν νέο χρηματοδοτικό μηχανισμό για την αλιεία και τη θαλάσσια πολιτική, σύμφωνα με το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο.