Αν δεν το έχετε κάνει ήδη, την επόμενη φορά που θα βρεθείτε στο Λονδίνο αξίζει να δείτε από κοντά το περίφημο ιστιοφόρο “Cutty Sark”, που λειτουργεί πλέον ως μουσείο.
“Cutty Sark” ήταν το ψευδώνυμο της μάγισσας Nannie Dee, ηρωίδας του σατιρικού ποιήματος “Tam o ‘Shanter” του Robert Burns. Η φιγούρα της, σκαλισμένη στο ακρόπρωρο του πλοίου, είχε κατάμαυρα μαλλιά και κρατούσε στο χέρι της μια ουρά αλόγου. Φορούσε ένα λινό εσώρουχο (sark στα σκοτσέζικα), το οποίο της ήταν πολύ κοντό (cutty) επειδή της το είχαν χαρίσει όταν ήταν παιδί. Η ερωτική μορφή οδήγησε τον ποιητή να αναφωνήσει “Weel done, Cutty-sark”, που με τον καιρό έγινε δημοφιλής για την εποχή εκείνη φράση.
Λίγα για την ιστορία του Cutty Sark: το βρετανικό ιστιοφόρο καθελκύστηκε στον ποταμό Leven, στο Dumbarton της Σκοτίας το 1869 και πλοιοκτήτης ήταν ο John Willis. Υπήρξε ένα από τα ταχύτερα πλοία του 19ου αιώνα, καθώς στόχος των κατασκευαστών ήταν να μεταφέρει γρήγορα τσάι από την Κίνα, ώστε αυτό να παραμένει φρέσκο. Πράγματι, το σκάφος «υπηρέτησε» την αριστοκρατία της βικτωριανής Αγγλίας για 84 ολόκληρα χρόνια!
Ξεκίνησε το πρώτο του ταξίδι, με καπετάνιο τον George Moodie, στις 16 Φεβρουαρίου 1870, μεταφέροντας οινοπνευματώδη ποτά στη Σαγκάη και επέστρεψε στις 13 Οκτωβρίου, μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας, φορτωμένο με περίπου 600.000 κιλά τσαγιού. Η μετάβαση από την Αγγλία προς την Άπω Ανατολή είχε συντομευθεί κατά 3.300 μίλια, δηλαδή 12 ημέρες, καθώς το προηγούμενο έτος είχε ανοίξει η Διώρυγα του Σουέζ. Μετά από συνολικά 8 ταξίδια, το Cutty Sark «νικήθηκε» από τα ατμόπλοια, χάνοντας την πρωτοκαθεδρία του πιο γρήγορου πλοίου. Το 1878 αναλαμβάνει ο καπετάνιος James Wallace, ο οποίος αναγκάστηκε να μεταφέρει άλλου είδους φορτία, όπως κάρβουνο, γιούτα, καστορέλαιο και μαλλί, μεταξύ Αυστραλίας, Άπω Ανατολής, Ινδίας και Αμερικής.
Στη συνέχεια, το πλοίο πουλήθηκε σε πορτογαλική εταιρεία και μετονομάστηκε σε Ferreira, κάνοντας δρομολόγια ανάμεσα στην Πορτογαλία και τις αποικίες της. Τον Ιανουάριο του 1922 έπεσε σε θύελλα, υπέστη πολλές ζημιές και χρειάστηκε να μεταφερθεί στο λιμάνι του Falmouth για επισκευή. Εκεί το εντόπισε ένας παλιός ιστιοπλόος, ο Wilfred Dowman, το αγόρασε πολύ ακριβότερα από την πραγματική του αξία, για να του δώσει το παλιό του όνομα και σημαία. Το πλοίο επισκευάστηκε, παρά την έλλειψη υλικών λόγω του Α’ παγκοσμίου πολέμου, και χρησιμοποιήθηκε πλέον ως χώρος εκπαίδευσης μαθητευόμενων του αγγλικού εμπορικού και πολεμικού ναυτικού. Μετά τον θάνατο του Dowman, δωρίστηκε στο Incorporated Thames Nautical Training College στο Greenhithe του Kent. Αυτό ήταν και το τελευταίο του ταξίδι στη θάλασσα. Τον Δεκέμβριου του 1954 ρυμουλκήθηκε στον τελικό του προορισμό, το Greenwich, όπου είχε κατασκευαστεί για τη φιλοξενία του μια ειδική αποβάθρα. Μετά από καθολική επισκευή που διήρκεσε 3 χρόνια, ώστε να επανακτήσει την εμφάνιση που είχε την εποχή της δόξας του, εγκαινιάστηκε ως επισκέψιμος χώρος πλέον από την ίδια τη βασίλισσα το 1957. Δυστυχώς, το 2007 μια πυρκαγιά κατέστρεψε τρία από τα καταστρώματά του, ωστόσο χάρη σε σημαντικές δωρεές από όλο τον κόσμο αναμεσά τους και το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, αποκαταστάθηκε και άνοιξε πάλι τις πύλες του για το κοινό το 2012.
Στο εσωτερικό του πλοίου θα συναντήσει κανείς το ομοίωμα του Cutty Sark, του κοντού πουκάμισου που φορούσε η μάγισσα Nannie και τοποθετείτο ως ανεμοδείκτης στο υψηλότερο κατάρτι του πλοίου όταν αυτό βρισκόταν σε λιμάνι. Η κατασκευή έγινε από τον ιδιοκτήτη του Cutty Sark, John Willis, και αποτελούσε επιβράβευση για το πλοίο, όταν αυτό έσπασε το ρεκόρ των 73 ημερών μεταφέροντας μαλλί από το Σίδνεϊ στο Λονδίνο και κέρδισε στον «αγώνα ταχύτητας» τον κύριο αντίπαλό του, το πλοίο Thermopylae. Ο ανεμοδείκτης χάθηκε, όταν το Cutty Sark έπεσε σε καταιγίδα το 1916 και υπέστη σοβαρές ζημιές, αλλά εμφανίσθηκε μυστηριωδώς το 1960 σε οίκο δημοπρασιών του Λονδίνου, με επιστολή γνησιότητας από τον Πορτογάλο καπετάνιο του.
Η επίσκεψη στο Cutty Sark είναι μια αξέχαστη εμπειρία: έτοιμοι να μας υποδεχθούν, ντυμένοι με ρούχα εποχής, για να μας διηγηθούν την ιστορία του σκάφους, ο Captain Woodget, ο μάγειρας James Robson και ο κατασκευαστής του Jock Willis. Εξαιρετικά εντυπωσιακή η ξενάγηση της Nannie the Witch, στην οποία οφείλει το πλοίο την ονομασία του, η οποία μας δείχνει αυθεντικά ακρόπρωρα, σκαλισμένα με μαεστρία σε ξύλο, με τα πιο ζωντανά χρώματα και συγκεντρωμένα όλα στο αμπάρι.
Οι μικροί επισκέπτες μπορούν να μπουν στην καμπίνα του καπετάνιου και να σκαρφαλώσουν στις κουκέτες του πληρώματος. Μπορούν επίσης να πάρουν στα χέρια τους το τιμόνι και να φανταστούν ότι κουμαντάρουν το πλοίο στις φουρτουνιασμένες θάλασσες του Ειρηνικού. Μάλιστα, ο μηχανισμός του τιμονιού, όπως και πολλά ακόμη δομικά μέρη του πλοίου, έχουν διατηρήσει την παραδοσιακή του μορφή, χάρη σε έμπειρους τεχνίτες.
Και φυσικά, δεν θα μπορούσε να λείπει το απαραίτητο τσάι στην καφετέρια του κάτω ορόφου, όπως μόνο οι Άγγλοι ξέρουν να το απολαμβάνουν, με πορσελάνινα σερβίτσια εποχής και εκπληκτικά γλυκά!
