Φανταστείτε ένα πρωινό στο κοντινό μέλλον, σε λιγότερο από 25 χρόνια, να επιβιβαζόμαστε σε μια αθόρυβη κάψουλα Hyperloop στον σιδηροδρομικό σταθμό, η οποία θα μας μεταφέρει στο Παρίσι σε μία ώρα. Το ίδιο απόγευμα, επιβιβαζόμενοι σε μια ίδια κάψουλα με κατεύθυνση νότια, μπορούμε σε μιάμιση ώρα να βρισκόμαστε για μια σύντομη απόδραση στη Βαρκελώνη. Σύντομα, αυτή η ταχύτητα και η ευκολία δε θα είναι κάτι το εντυπωσιακό, καθώς την προσεχή εικοσιπενταετία στην Ευρώπη σχεδόν όλες οι μεταφορές θα έχουν μεταφερθεί από τα εναέρια μέσα στα επίγεια. Οι πτήσεις κοντινών αποστάσεων θα ανήκουν στο παρελθόν, μαζί με τις εκπομπές ρύπων.
Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με δημοσίευμα του euronews, αυτό που σήμερα φαίνεται σενάριο επιστημονικής φαντασίας για τις μετακινήσεις, είναι απόλυτα εφικτό. Η κλιματική κρίση στρέφει τα κέντρα λήψης αποφάσεων στην Ευρώπη στην επιδίωξη του στόχου για την ανθρακική ουδετερότητα ως το 2050, και πολλοί ποντάρουν στο σιδηρόδρομο ως το μέσο για να επιτευχθεί αυτή.
Σύμφωνα με τον Carlo Borghini, επικεφαλής του Shift2Rail, του ευρωπαϊκού οργάνου που είναι υπεύθυνος για την έρευνα και την καινοτομία στο σιδηροδρομικό τομέα «Εάν θέλουμε να πετύχουμε την απανθρακοποίηση και τους στόχους για την κλιματική αλλαγή, ο σιδηρόδρομος είναι το εργαλείο για να τα πετύχουμε». Λόγω του υψηλού βαθμού ηλεκτροκίνησης σε σχέση με άλλα μέσα μεταφοράς, τα τραίνα ήδη επιδεικνύουν εντυπωσιακά «πράσινα διαπιστευτήρια», καθώς αντιπροσωπεύουν μόλις το 0.5% των εκπομπών αερίων ρύπων εντός της Ε.Ε.
Παρ’ όλα αυτά ο δρόμος για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων ρύπων που σχετίζονται με τις μεταφορές (οι οποίες ανήλθαν σε 28% του συνόλου των εκπομπών εντός Ε.Ε. για το 2018), είναι μακρύς ακόμα καθώς χρειάζεται προσπάθεια προκειμένου επιβατικό κοινό και εμπορευματικές μεταφορές να πεισθούν για την ανάγκη μεταπήδησης από τα εναέρια στα επίγεια μέσα. Παρά την εμπειρία στον τομέα και τα ανεπτυγμένα σιδηροδρομικά δίκτυα στην Ευρώπη, επί του παρόντος, οι σιδηροδρομικές μεταφορές αντιπροσωπεύουν 7% του συνόλου των επιβατών και 11% των εμπορευμάτων, αντίστοιχα.
Σύμφωνα με το περιβαλλοντικό think tank Germanwatch, το γεγονός αυτό αποδίδεται στο ότι ο σιδηρόδρομος στην Ευρώπη απαρτίζεται από διαφορετικά εθνικά δίκτυα και δεν διατίθεται μια ολοκληρωμένη στρατηγική για ολόκληρη την ήπειρο. Ως αποτέλεσμα, οι σιδηροδρομικές διασυνοριακές μεταφορές είναι μια ακριβή, αναξιόπιστη και άβολη εναλλακτική για τους περισσότερους. Για παράδειγμα, δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή απευθείας σιδηροδρομική σύνδεση ανάμεσα στο Βερολίνο και άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες όπως το Παρίσι και οι Βρυξέλλες. Αντίστοιχα, και η πολιτική για τα δικαιώματα των επιβατών των τραίνων, δεν είναι ενιαία ανάμεσα στους παρόχους.
Η Shift2Rail, σύμφωνα με τον εκπρόσωπό της, έχει θέσει στόχο να ιδρυθεί ένας Ενιαίος Ευρωπαϊκός Σιδηροδρομικός Χώρος (Single European Railway Area – SERA) που θα επιτρέψει τη διασυνοριακή κινητικότητα και θα απλοποιήσει το δίκτυο για τους διαχειριστές, ώστε «να διασφαλιστεί η διακίνηση φορτίων από το ένα άκρο της Ευρώπης στο άλλο και […] ότι κάθε διαχειριστής σιδηροδρομικού δικτύου θα μπορεί να λειτουργεί ανά την Ευρώπη, χωρίς τροποποιήσεις στους συρμούς, στην ισχύ, στο σύστημα σήμανσης». Πέραν της εγκαθίδρυσης του Ενιαίου Χώρου (SERA) η Shift2Rail αντλεί περίπου 1 δις Ευρώ χρηματοδότηση για επένδυση σε καινοτομίες σχετικά με το σιδηροδρομικό δίκτυο.
Οι σύντομοι χρόνοι μετακίνησης μεταξύ των ευρωπαϊκών προορισμών και το μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα θα μπορούσε να δελεάσει τους επιβάτες να στραφούν στο σιδηρόδρομο, και ήδη εταιρείες όπως η Nevomo στην Πολωνία και η Zeleros στην Ισπανία κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση, αναπτύσσοντας ήδη συστήματα με τις τεχνολογίες MagLev (βασισμένη στη μαγνητική ανύψωση) και Hyperloop, αντίστοιχα.
Φωτό: zeleros.com
