Ο υπουργός Ναυτιλίας και Αιγαίου, Κωστής Μουσουρούλης, ενημέρωσε σήμερα την Υποεπιτροπή Υδατικών Πόρων της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος του Κοινοβουλίου για τις ενέργειες και τις πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει για την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος. Αναλυτικά η ομιλία του υπουργού είναι η εξής:
Στη χώρα μας, η μέριμνα για την προστασία του περιβάλλοντος, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 24 του Συντάγματος, αποτελεί θεμελιώδη υποχρέωση της Πολιτείας. Οι γεωφυσικές συνθήκες και ο αρχιπελαγικός χαρακτήρας της Ελλάδας εξαρτούν άμεσα το παρόν και το μέλλον της χώρας από το θαλάσσιο περιβάλλον και τις ακτές. Η ευθύνη για τον έλεγχο και την προστασία τους έχει ανατεθεί κατά κύριο λόγο στο Υπουργείο Ναυτιλίας & Αιγαίου.
Θα ήθελα να δούμε πιο συγκεκριμένα πώς χειρίζεται τα σχετικά θέματα το Υπουργείο Ναυτιλίας. Η Διεύθυνση Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος είναι αρμόδια για την εποπτεία, την παρακολούθηση και τον συντονισμό των ενεργειών Λιμενικών Αρχών για την πρόληψη και την καταπολέμηση των περιστατικών ρύπανσης της θάλασσας και των ακτών από πλοία και εγκαταστάσεις ξηράς.
Η Διεύθυνση Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος προγραμματίζει έργα και διαθέτει μέσα και υλικά καταπολέμησης της ρύπανσης στις Λιμενικές Αρχές και τους Περιφερειακούς Σταθμούς Καταπολέμησης Ρύπανσης, αξιοποιώντας πόρους του Ειδικού Λογαριασμού «Γαλάζιο Ταμείο».
Το Χρηματοδοτικό Πρόγραμμα για το 2013 ανέρχεται στο ύψος των 2.200.000 ευρώ και βασίζεται στον προγραμματισμό και όχι στην αποσπασματική, όπως παλαιότερα, έγκριση εξόδων. Οι βασικοί άξονες είναι: η αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών θαλάσσιας ρύπανσης που δεν μπορούν να καλυφθούν με τα υφιστάμενα μέσα, η αποτροπή και εξουδετέρωση ρύπανσης που ενδέχεται να προκληθεί από πλοία ναυαγισμένα-ημιβυθισμένα, οι εργασίες απαντλήσεων, η εκτέλεση δειγματοληψιών και εργαστηριακών αναλύσεων και η ενίσχυση του μηχανισμού αντιμετώπισης περιστατικών ρύπανσης.
Στο πλαίσιο ειδικού σχεδιασμού αποστέλλονται κάθε έτος στις Λιμενικές Αρχές αντιρρυπαντικά υλικά, όπως συσκευές αντιρρύπανσης, πλωτά φράγματα, απορροφητικά υλικά κ.ά.. Για το 2013 έχουν ήδη ενισχυθεί οι υποδομές των Λιμενικών Αρχών της νησιωτικής και ηπειρωτικής χώρας με επιπλέον μέτρα πλωτού φράγματος και πλήθος μεταλλικών φιαλών δειγματοληψίας για τους ελέγχους, ενώ έχει προγραμματιστεί η προμήθεια πνευστών πλωτών φραγμάτων ανοικτής θαλάσσης και απορροφητικών φραγμάτων για την άμεση αντιμετώπιση διαρροής πετρελαίου στη θάλασσα.
Παράλληλα, εκδόθηκε και διανέμεται από όλες τις Λιμενικές Αρχές της χώρας ενημερωτικό φυλλάδιο με τίτλο «Ενεργοί Πολίτες –Καθαρές Θάλασσες». Ο στόχος αυτής της ενέργειας είναι η ευαισθητοποίηση των πολιτών ώστε να συμβάλουν ενεργά στις δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος.
Η Διεύθυνση Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος του Υπουργείου Ναυτιλίας και Αιγαίου:
· Συντονίζει ένα Δίκτυο Τοπικών Σχεδίων Εκτάκτου Ανάγκης (συνολικά 76) τα οποία αποτελούν πολύτιμο εργαλείο τόσο για την αντιμετώπιση προβλημάτων ρύπανσης, όσο και για τη συνεργασία με άλλους φορείς.
· Διοργανώνει εκπαιδευτικά προγράμματα ή ασκήσεις με στόχο τη συνεχή εκπαίδευση του προσωπικού του Λιμενικού Σώματος. Το 2012 διενεργήθηκε επιτυχώς η τρίτη κατά σειρά διεθνής άσκηση καταπολέμησης ρύπανσης, με την ονομασία «ΝIREAS 2012», σε συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια στην Θάλασσα (EMSA).
· Συνεργάζεται με το Περιφερειακό Κέντρο Καταπολέμησης Έκτακτων Περιστατικών Θαλάσσιας Ρύπανσης στη Μεσόγειο (REMPEC). Ειδικότερα, καταγράφηκαν και απεστάλησαν στο Κέντρο πίνακες με στοιχεία για τις παράκτιες εγκαταστάσεις διακίνησης πετρελαιοειδών και με τα περιστατικά ρύπανσης και θαλάσσιων ατυχημάτων της τελευταίας δεκαετίας στη χώρα μας. Να τονίσω στο σημείο αυτό ότι ο Διευθυντής του REMPEC απέστειλε σχετική συγχαρητήρια επιστολή στην οποία υπογραμμίζεται ότι η Ελλάδα θα πρέπει να αποτελέσει παράδειγμα για τα υπόλοιπα συμβαλλόμενα κράτη-μέλη της Σύμβασης της Βαρκελώνης για την ακρίβεια και την πληρότητα των δεδομένων που διαθέτει.
· Διατυπώνει απόψεις/θέσεις για οποιοδήποτε έργο γίνεται στη θάλασσα ή στις ακτογραμμές (σε συνεργασία με άλλες Διευθύνσεις του Υπουργείου Ναυτιλίας και Αιγαίου καθώς και άλλα Υπουργεία ή/και αρμόδιους φορείς).
· Γνωμοδοτεί για μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων για διάφορα λιμενικά έργα προκειμένου στη συνέχεια οι αρμόδιες Υπηρεσίες να εγκρίνουν τους περιβαλλοντικούς όρους.
· Έχει αναπτύξει ευρύ δίκτυο συνεργασίας με τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας και με άλλους αρμόδιους φορείς, με σκοπό τη διαμόρφωση μιας ενιαίας εθνικής πολιτικής για την αντιμετώπιση της ρύπανσης, τον καθαρισμό και την προστασία της θάλασσας και των ακτογραμμών, σε περιπτώσεις ατυχημάτων μεγάλης έκτασης, όπου ενεργοποιούνται τα Σχέδια Αντιμετώπισης Τεχνολογικών Ατυχημάτων Μεγάλης Έκτασης (ΣΑΤΑΜΕ), εφόσον το ατύχημα εμπεριέχει ρύπανση των ακτογραμμών και του θαλασσίου περιβάλλοντος.
Χωρίς σαφές θεσμικό πλαίσιο κανένα έργο και καμιά προσπάθεια δεν αποδίδει τα μέγιστα ― συχνά αποδίδει έως και μηδενικά. Από τον Ιούνιο του 2012, όταν και επανασυστήθηκε το Υπουργείο Ναυτιλίας έχουμε δώσει ιδιαίτερο βάρος στη δημιουργία ενός καλά σχεδιασμένου και αυστηρού νομοθετικού πλαισίου, με σεβασμό στις διεθνείς συνθήκες. Θα ήθελα στο σημείο αυτό να αναφερθώ στην Οδηγία 2008/56/ΕΚ, δηλαδή τον περιβαλλοντικό πυλώνα της Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Πολιτικής της Ε.Ε.
Η πολιτική αυτή είναι σημαντική για την περιοχή μας, δεδομένου ότι στοχεύει στην αντιμετώπιση των συνεπειών στο θαλάσσιο περιβάλλον που προκαλούνται από οποιαδήποτε χώρα στην ίδια θαλάσσια περιοχή. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι στόχοι για τη στήριξη της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης, της απασχόλησης και της καινοτομίας στους θαλάσσιους τομείς και στις παράκτιες και νησιωτικές περιφέρειες της Ε.Ε., καθώς και για την προώθηση της διεθνούς διάστασης της ΟΘΠ στη βάση υποχρέωσης των τρίτων χωρών να επικυρώσουν και εφαρμόσουν τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Τα πλοία με ελληνική σημαία απαιτείται, σύμφωνα με την υφιστάμενη νομοθεσία, να συμμορφώνονται πλήρως με το Διεθνές και Ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο, που αφορά στην πρόληψη ρύπανσης του θαλασσίου περιβάλλοντος από πλοία, όπως αυτό έχει ενσωματωθεί στο εθνικό μας δίκαιο. Ειδικότερα, θέματα που αφορούν στην πρόληψη ρύπανσης από εκπομπές αερίων πλοίων, ρυθμίζονται από τις αντίστοιχες διατάξεις του Παραρτήματος VI της Δ.Σ. MARPOL «για την πρόληψη της Ρύπανσης από πλοία, 1973, όπως τροποποιήθηκε από το Πρωτόκολλο του 1978» (ΔΣ MARPOL 73/78). Το Παράρτημα αυτό εμπεριέχει και διατάξεις που αφορούν στην υποχρέωση επίτευξης συγκεκριμένων ελάχιστων επιπέδων ενεργειακής αποδοτικότητας των πλοίων, καθώς και στην υποχρέωση λήψης αντίστοιχων κατάλληλων μέτρων και βέλτιστων πρακτικών. Φέτος εκδόθηκαν Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις (ΚΥΑ) για την αποδοχή των τροποποιήσεων στα παραρτήματα της Διεθνούς Σύμβασης.
Με τις τροποποιήσεις αυτές, αναθεωρήθηκε το Διεθνές Πιστοποιητικό Πρόληψης Ρύπανσης του αέρα από πλοία, υιοθετήθηκαν νέοι κανονισμοί για την ενεργειακή αποδοτικότητα των πλοίων, καθορίστηκε ο αναθεωρημένος τύπος του Βιβλίου Απορριμμάτων το οποίο πρέπει να τηρούν τα πλοία αλλά και κάθε μόνιμη ή πλωτή εξέδρα έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων. Επιπροσθέτως εκσυγχρονίστηκε και προσαρμόστηκε η διαδικασία πληρωμών των ετήσιων συνεισφορών στο Διεθνές Κεφάλαιο αποζημίωσης ζημιών ρύπανσης από πετρελαιοειδή, ενώ τροποποιήθηκαν οι διατάξεις του νόμου με τον οποίο κυρώθηκε η Διεθνής Σύμβαση BUNKERS 2001, επεκτείνοντας την ισχύ της στα ελληνικά πλοία που εκτελούν εσωτερικούς πλόες και τα οποία δεν έχουν καταμετρηθεί, σύμφωνα με τις διατάξεις της Σύμβασης.
Εκτός από το συγκεκριμένο έργο προστασίας θαλασσίου περιβάλλοντος και ακτών που επιτελεί το Υπουργείο Ναυτιλίας, θέλω να τονίσω ότι με το ίδιο σκεπτικό χαράσσουν και υλοποιούν δράσεις και άλλοι φορείς. Θα φέρω ως παράδειγμα τον ΟΛΠ, οποίος διαθέτει πολυετή στοιχεία, και παρακολουθεί περιβαλλοντικά, εκτός από την ποιότητα του θαλασσίου περιβάλλοντος και όλα τα μεγέθη στους χερσαίους χώρους και τον αέρα. Ο Πειραιάς έχει ανακηρυχτεί από την ESPO, την Ευρωπαϊκή Ένωση Λιμένων, ως ECOPORT, δηλαδή οικολογικό λιμάνι, από το 2011. Πρόσφατα υπέγραψε με το Πανεπιστήμιο του Πειραιά 5ετή Σύμβαση για την εκπόνηση Ερευνητικού Προγράμματος Παρακολούθησης της ποιότητας του θαλασσίου περιβάλλοντος για το σύνολο της θαλάσσιας έκτασης αρμοδιότητας ΟΛΠ Α.Ε.
Κλείνοντας θα ήθελα να τονίσω ότι αποτελεί πρόκληση για όλους μας να εντείνουμε τις προσπάθειές μας για την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος και των ακτογραμμών. Πρώτιστος στόχος θα πρέπει να είναι η αύξηση του ποσοστού ευαισθητοποίησης των πολιτών και η διάχυση της ενημέρωσης της κοινής γνώμης για τις καθαρότερες θάλασσες και ακτογραμμές. Εδώ χρειάζεται συστράτευση Πολιτείας και κοινωνίας. Παρότι συνταγματικά η Πολιτεία είναι αρμόδια για την προστασία του περιβάλλοντος, όμως σ’ αυτό το περιβάλλον διαβιούν όλοι οι κάτοικοι της Ελλάδας.
Είναι αναγκαίο να καλλιεργήσουμε αίσθημα συνευθύνης, συλλογικό και προσωπικό, για την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος. Και δεν είναι η αρχή της αειφορίας που μπορεί να επιτάσσει μια τέτοιου είδους αντιμετώπιση ή συμπεριφορά, αλλά η συναίσθηση της ευθύνης έναντι των επόμενων γενεών».
