Δύο δεκαετίες μετά τα καταστροφικά ατυχήματα του Erika και του Prestige, το ευρωπαϊκό πλαίσιο για τη θαλάσσια ασφάλεια έχει αναδειχθεί σε ένα από τα ισχυρότερα στον κόσμο.

Αυτό προκύπτει από την ευρωπαϊκή έκθεση για την ασφάλεια στη θάλασσα (EMSAFE), την πρώτη ολοκληρωμένη επισκόπηση για τη θαλάσσια ασφάλεια στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ένας από τους βασικούς πυλώνες του πλαισίου ασφάλειας της ΕΕ είναι ο έλεγχος από το κράτος του λιμένα, που έχει ως αποτέλεσμα τη διενέργεια άνω των 14 000 ελέγχων σκαφών ετησίως από επιθεωρητές στους λιμένες της ΕΕ. Οι εν λόγω έλεγχοι συμπληρώνονται από νομοθετικές πρωτοβουλίες, όπως το ειδικό καθεστώς επιθεώρησης της ΕΕ για τα πλοία RoPax και τα ταχύπλοα σκάφη, και η υποχρέωση των κρατών μελών να αναφέρουν και να παρακολουθούν τα ατυχήματα σε κεντρικό επίπεδο με στόχο την ανάλυση και την ανάπτυξη προληπτικών δράσεων. Η εν λόγω νομοθεσία στηρίζει την εφαρμογή και την επιβολή διεθνών συμβάσεων που έχουν εγκριθεί από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (IMO), αντιμετωπίζοντας συγκεκριμένους κινδύνους και εφαρμόζοντας μια κεντρική προσέγγιση για τη στήριξη της θαλάσσιας ασφάλειας.

Η έκθεση EMSAFE, η οποία δημοσιεύθηκε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια στη Θάλασσα (EMSA) υπογραμμίζει επίσης τη βοήθεια που παρέχει ο Οργανισμός στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με τον έλεγχο της εφαρμογής της νομοθεσίας της ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, ο EMSA πραγματοποίησε περισσότερες από 300 επισκέψεις σε κράτη μέλη εξ ονόματος της Επιτροπής κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών, καθώς και περισσότερες από 300 επιθεωρήσεις αναγνωρισμένων οργανισμών της ΕΕ, στους οποίους τα κράτη μέλη αναθέτουν όλο και περισσότερο καθήκοντα που συνδέονται με τις αρμοδιότητες του κράτους σημαίας.

Επιπλέον, κατά την ίδια περίοδο πραγματοποιήθηκαν περισσότερες από 70 επιθεωρήσεις ναυτικών αρχών, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και ιδρυμάτων κατάρτισης σε τρίτες χώρες, προκειμένου να βοηθήσουν την Επιτροπή στην αξιολόγηση της συμμόρφωσης με τη Διεθνή Σύμβαση για πρότυπα εκπαίδευσης, έκδοσης πιστοποιητικών και τήρησης φυλακών των ναυτικών.
Μόνο το 2020 καταγράφηκαν περισσότεροι από 680 000 ελλιμενισμοί σε λιμένες της ΕΕ. Ως εκ τούτου, η ανταλλαγή πληροφοριών για θέματα ασφάλειας μεταξύ των κρατών μελών είναι ζωτικής σημασίας σε τομείς όπως η μεταφορά επικίνδυνων φορτίων, τα δεδομένα θέσης πλοίων και η καταγραφή των επιβατών. Κατά συνέπεια, ο EMSA θα συνεχίσει να αναπτύσσει και να βελτιώνει το SafeSeaNet, την ανταλλαγή θαλάσσιων δεδομένων σε επίπεδο ΕΕ, να προσφέρει υπηρεσίες διευκόλυνσης, να διευκολύνει την εκπλήρωση των υποχρεώσεων υποβολής εκθέσεων και να στηρίζει τη νέα και αναθεωρημένη νομοθεσία της ΕΕ. Οι εξελίξεις αυτές παγιώνουν τον ρόλο του SafeSeaNet ως βασικής πλατφόρμας για την παροχή πληροφοριών σχετικά με τη θαλάσσια ασφάλεια στην ΕΕ.

Η έκθεση EMSAFE δημοσιεύεται σε μια περίοδο κατά την οποία ο στόλος υπό σημαία κράτους μέλους της ΕΕ παρουσιάζει βραδύτερη αύξηση σε σύγκριση με τον παγκόσμιο στόλο (3,4 % αύξηση κατά την τελευταία πενταετία σε σύγκριση με αύξηση 7 % για τον παγκόσμιο στόλο). Αν και η μέση ηλικία των σκαφών που φέρουν τη σημαία κρατών μελών της ΕΕ είναι σε γενικές γραμμές συγκρίσιμη με τη μέση ηλικία του παγκόσμιου στόλου, ορισμένες κατηγορίες πλοίων παλιώνουν, συμπεριλαμβανομένων των επιβατηγών πλοίων, των οποίων η μέση ηλικία είναι τα 28 έτη.

«Η σημερινή έκθεση μαρτυρεί την αποτελεσματικότητα των προσπαθειών της ΕΕ στον τομέα της θαλάσσιας ασφάλειας σε ό,τι αφορά την πρόληψη ατυχημάτων και τη διασφάλιση υψηλού επιπέδου εναρμονισμένων κανόνων ασφάλειας σε ολόκληρη την Ένωση. Ταυτόχρονα, ένα και μόνο ναυτικό ατύχημα μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για την ανθρώπινη ζωή και το θαλάσσιο περιβάλλον και, ως εκ τούτου, η συνεχής επαγρύπνηση και βελτίωση παραμένουν απαραίτητες. Χαιρετίζω αυτή την αξιόλογη πρωτοβουλία, η οποία αποτελεί έναν ουσιαστικό οδηγό για την κατάσταση της ασφάλειας στη θάλασσα και για τα προβλήματα με τα οποία ερχόμαστε αντιμέτωποι», δήλωσε η επίτροπος Μεταφορών της ΕΕ, Adina Vălean.

Η ασφάλεια αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο κάθε θαλάσσιας δραστηριότητας. Χωρίς ασφάλεια δεν μπορεί να υπάρξει βιωσιμότητα, προστασία και εξέλιξη στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών στην ΕΕ. Ως εκ τούτου, η ασφάλεια βρίσκεται και θα βρίσκεται στο επίκεντρο του έργου του EMSA, τόσο σήμερα όσο και στο μέλλον. Ωστόσο, η έκθεσή μας καθιστά σαφές ότι η θαλάσσια ασφάλεια αποτελεί και θα αποτελεί πάντα κοινό μέλημα.

Μόνο με τη συνεργασία — σε διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο καθώς και σε επίπεδο πολιτικής, βιομηχανίας και ενδιαφερόμενων μερών — μπορούμε να διατηρήσουμε το ισχυρό πλαίσιο που έχουμε οικοδομήσει τα τελευταία είκοσι χρόνια και να συνεχίσουμε να ανταποκρινόμαστε στις μελλοντικές προκλήσεις, δήλωσε η εκτελεστική διευθύντρια του EMSA, Maja Markovčić Kostelac.

Μελλοντικές τάσεις:
Σύμφωνα με την έκθεση, η θαλάσσια ασφάλεια θα συνεχίσει να θέτει προκλήσεις βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, όχι μόνο όσον αφορά τη διαχείριση του υφιστάμενου στόλου, αλλά και στους τομείς της ψηφιοποίησης, των αναδυόμενων τεχνολογιών και της βιωσιμότητας.
• Οι προσπάθειες του κλάδου για επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί σε σχέση με τις εκπομπές στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας συνδέονται επίσης με τη θαλάσσια ασφάλεια, κυρίως δεδομένου ότι η χρήση νέων καυσίμων (υδρογόνο, μεθανόλη, αμμωνία και βιοκαύσιμα) και τεχνολογιών παροχής ισχύος (μπαταρίες και κυψέλες καυσίμου) πρέπει να υποστηρίζεται από κατάλληλα πρότυπα ασφάλειας.
• Επιπλέον, ο αριθμός των οχημάτων που κινούνται με εναλλακτικά καύσιμα αυξήθηκε κατά 29 % από το 2019 έως το 2021 στην ΕΕ, γεγονός που σημαίνει ότι τόσο τα επιβατηγά όσο και τα φορτηγά πλοία πρέπει να είναι προετοιμασμένα για τους κινδύνους που συνεπάγεται για την ασφάλεια η μεταφορά περισσότερων οχημάτων αυτού του τύπου.
• Στην έκθεση επισημαίνεται ότι, αν και τα αυτόνομα πλοία προσφέρουν νέες ευκαιρίες στον κλάδο, θέτουν επίσης προκλήσεις στους κανονιστικούς και τεχνικούς τομείς, μεταξύ άλλων σε σχέση με την ανάγκη για ανάπτυξη νομικού πλαισίου και προτύπων, τις επιθεωρήσεις, τους ελιγμούς στη θάλασσα και τους λιμένες, καθώς και τα προσόντα που πρέπει να διαθέτει το προσωπικό του πλοίου.

Πηγή: EMSA