Η αυτοματοποίηση του λιμενικού κλάδου αποτελεί μια έννοια με πολλές εκφάνσεις, η οποία μπορεί να ξεκινήσει από μια απλή ψηφιοποίηση των εγγράφων και των διαδικασιών διαχείρισής τους και να επεκταθεί στην πλήρη αυτοματοποίηση ενός τερματικού λειτουργίας, περιορίζοντας στο ελάχιστο την ανθρώπινη παρέμβαση. Ο υψηλός βαθμός αυτοματοποίησης ενός λιμενικού τερματικού δύναται να μειώσει το εργατικό κόστος, το οποίο με τη σειρά του μπορεί να μειώσει τη λειτουργική μόχλευση και να καταστήσει τα λειτουργικά κέρδη πιο ανθεκτικά. Παράλληλα, ωστόσο, η αυτοματοποίηση ενδέχεται να δημιουργήσει τεταμένες σχέσεις με τα συνδικάτα.

Τη δεδομένη στιγμή, οι διαχειριστές τερματικών προωθούν την εισαγωγή της αυτοματοποίησης, αναλόγως των οικονομικών και τεχνικών πόρων που διαθέτουν, αλλά και των διαφορετικών στρατηγικών αυτοματοποίησης που υιοθετούν. Έτσι, ενώ κάποιοι διαχειριστές εστιάζουν στην αναβάθμιση των εσωτερικών δυνατοτήτων τους, άλλοι προβαίνουν σε εξαγορές εταιρειών που ήδη έχουν αναπτύξει ένα επίπεδο αυτοματοποίησης, προκειμένου να αποκτήσουν προβάδισμα έναντι του ανταγωνισμού. Σε αυτό το πλαίσιο, τα κύρια κίνητρα που οδηγούν την κούρσα της αυτοματοποίησης στον λιμενικό κλάδο είναι:

1. Η μείωση του εργατικού κόστους, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε βελτιωμένα και πιο σταθερά περιθώρια EBITDA. Παρά τη σημαντική αρχική δαπάνη που απαιτείται, το κύριο κίνητρο για την αυτοματοποίηση είναι η μείωση του λειτουργικού κόστους ανά εμπορευματοκιβώτιο. Για την περίπτωση της APMT, όπου το κόστος εργασίας αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα λειτουργικού κόστους (48%), μια μείωση του συντελεστή εργασίας κατά 10% θα μπορούσε να προσθέσει 320 μονάδες βάσης στο περιθώριο EBITDA. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, μια μείωση του εργατικού κόστους κατά 30%, 40% και 50% θα είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του περιθωρίου EBITDA στο 41%, 45% και 48% αντίστοιχα (έναντι του 32% που κατέγραψε η εταιρεία κατά το 2020).

2. Η λιμενική συμφόρηση ως παράγοντας αλλαγής. Το 2021 ήταν και είναι μια δύσκολη χρονιά για τη λιμενική βιομηχανία, λόγω των διαταραχών στην αλυσίδα εφοδιασμού, που οδήγησαν σε αυξημένα επίπεδα συμφόρησης στους λιμένες σε όλο τον κόσμο. Ένα από τα ζητήματα τα οποία έχουν επισημανθεί είναι ο αρνητικός αντίκτυπος που έχει η συμφόρηση στις περιοχές αποθήκευσης των τερματικών στην συνολική επίδοσή τους, συντελώντας στη μείωση της παραγωγικότητας διαχείρισης των φορτίων και στην αύξηση του χρόνου παράδοσης/παραλαβής τους στις πύλες των λιμένων.

Σε αυτό το πλαίσιο, η DP World (DPW) και η κοινοπραξία που έχει δημιουργήσει, BOXBAY System, παρέχουν ένα καινοτόμο σύστημα στοιβασίας εμπορευματοκιβωτίων, που μπορεί να αυξήσει τη χωρητικότητα και την αποτελεσματικότητα του συστήματος αποθήκευσης, αυξάνοντας τις κινήσεις εμπορευματοκιβωτίων που εισέρχονται και εξέρχονται της περιοχής στοιβασίας ανά ώρα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, παρά το υψηλό αρχικό κεφάλαιο που απαιτείται, η αύξηση της ευελιξίας, της αποτελεσματικότητας καθώς και η μείωση του κόστους (εργασίας, ενέργειας και συντήρησης) είναι δυνατόν να οδηγήσουν στην απόσβεση της αρχικής επένδυσης μεσομακροπρόθεσμα. Αντίστοιχα, η Cosco Shipping Ports καθώς και η China Merchants Ports έχουν εισαγάγει επιτυχώς αυτοματοποιημένα συστήματα διαχείρισης των ενδοτερματικών οχημάτων άνευ χειριστών σε τερματικά που διαχειρίζονται.

3. Η μείωση της διαθέσιμης λιμενικής χωρητικότητας. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Drewry, η παγκόσμια χωρητικότητα των λιμένων εμπορευματοκιβωτίων αναμένεται να αυξηθεί 2,5% κατά μέσο όρο ετησίως και να φτάσει τα 1,34 δισ. ΤΕUs το 2025. Αντίστοιχα, η αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης προβλέπεται να ξεπεράσει το 5% κατά την ίδια περίοδο. Ως εκ τούτου, η μείωση της διαθέσιμης λιμενικής χωρητικότητας αναμένεται να αποτελέσει ένα επιπρόσθετο κίνητρο για την αυτοματοποίηση και την ψηφιοποίηση, καθότι μέσα από αυτές τις λύσεις θα μπορούσε να καταστεί δυνατή η αύξηση της παραγωγικότητας και της χωρητικότητας των υφιστάμενων τερματικών.

Συνολικά, αντιπαραβάλλοντας τους σχετικούς κινδύνους και τα πιθανά οφέλη της αυτοματοποίησης, διαφαίνεται ότι μακροπρόθεσμα οι ωφέλειες που δημιουργούνται από την εισαγωγή αυτοματοποιημένων συστημάτων διαχείρισης υπερτερούν των πιθανών κινδύνων, καθώς η αξιοποίηση ολοκληρωμένων λύσεων αυτοματοποίησης, πέραν της οικονομικής και λειτουργικής ανθεκτικότητας, δύναται να αλλάξει ριζικά τους κανόνες του παιχνιδιού στη λιμενική βιομηχανία, η οποία τη δεδομένη στιγμή προσπαθεί να αντεπεξέλθει και να διαχειριστεί τα επιχειρησιακά προβλήματα που δημιούργησε η πανδημία της Covid-19