Στα χνάρια της ανδριώτικης ναυτιλίας

Η πλούσια ναυτιλιακή ιστορία του νησιού, το έχει αναδείξει σε έναν από τους σημαντικότερους ναυτότοπους του Αιγαίου.

Για δύο αιώνες η Άνδρος υπήρξε πρωτοπόρος στον τομέα της εμπορικής ναυτιλίας, καθώς οι κάτοικοί της αξιοποίησαν τις ιστορικές συγκυρίες για την εμπορική και οικονομική ανάπτυξη του νησιού και την επέκτασή τους αρχικά σε όλη τη Μεσόγειο και μετέπειτα στη Βόρεια Ευρώπη. Ήδη από το 1770 τα καράβια τους, υπό τη ρωσική σημαία και την προστασία της συνθήκης Κιουτσούκ – Καϊναρτζή, έπλεαν ελεύθερα σε όλη τη Μεσόγειο μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα. Πρώτο ναυτικό κέντρο αναδείχθηκε η Χώρα, για να ακολουθήσουν οι Στενιές, τα Αποίκια, τα Λειβάδια και το Κόρθι.

Μετά την επανάσταση του ’21 και ιδιαίτερα στα χρόνια του Όθωνα, οι Ανδριώτες στράφηκαν μαζικά προς τον τομέα της ναυτιλίας, απέκτησαν τα δικά τους ιστιοφόρα πλοία, ο πληθυσμός του νησιού αυξήθηκε εντυπωσιακά και δημιουργήθηκαν οι οικισμοί στο Γαύριο και το Μπατσί. Μεγάλη ώθηση έδωσε στις δραστηριότητές τους η σταδιακή μετάβαση από τα ιστιοφόρα στα ατμοκίνητα καράβια. Η εξέλιξη υπήρξε αλματώδης, με αποτέλεσμα η Άνδρος να δρομολογήσει για πρώτη φορά και υπό τις αυξημένες ανάγκες του μεταναστευτικού ρεύματος, στις αρχές του 20ου αιώνα, πλοία προς την Αμερική.

Το 1906 ιδρύθηκε στη Χώρα από το Δημήτρη Μωραϊτη η «Υπερωκεάνειος Εθνική Ατμοπλοΐα», η οποία δρομολόγησε ατμόπλοια για πρώτη φορά μεταξύ Ελλάδας – Νέας Υόρκης. Δύο χρόνια αργότερα ιδρύθηκε η «Εθνική Ατμοπλοΐα της Ελλάδος» από τον πρωτοπόρο Λεωνίδα Α. Εμπειρίκο και τα αδέλφια του, η οποία κυριάρχησε στον χώρο των υπερωκεανίων για 30 ολόκληρα χρόνια, με το «Πατρίς» να συνδέει τον Πειραιά με την αμερικανική μεγαλούπολη. Η σκυτάλη δόθηκε στον οίκο Γουλανδρή και την εταιρεία «Γουλανδρή Greek Line» με το υπερωκεάνιο «Νέα Ελλάς». Πολύ σύντομα η φήμη της ανδριώτικης ναυτιλίας ξεπέρασε τα ελληνικά σύνορα, το νησί αναδείχθηκε σε παγκόσμια γνωστή δύναμη και το επιχειρηματικό δαιμόνιο των ντόπιων οικογενειών έγινε παράδειγμα προς μίμηση.

Η Άνδρος μέτρησε πολλά και σοβαρά πλήγματα κατά τη διάρκεια του Β’ παγκοσμίου πολέμου, τόσο στον στόλο της, αλλά κυρίως σε ανθρώπινο δυναμικό, με αποτέλεσμα, μετά τη λήξη του πολέμου, τα πλοία που δεν είχαν τορπιλιστεί να πλέουν και πάλι με ξένες σημαίες. Σύντομα ωστόσο κατάφερε να ορθοποδήσει, χάρη στις προσπάθειες των οικογενειών Γουλανδρή, Εμπειρίκου, Καμπάνη, Πολέμη και Κυδωνιέα και άλλων εφοπλιστών και ναυτικών.

Σημαντική υπήρξε και η τεράστια κοινωνική συνεισφορά των εφοπλιστικών οικογενειών που κατάγονται από το νησί, καθώς με δικές τους δωρεές έγιναν απαραίτητα έργα οδοποιΐας, νοσοκομεία και μουσεία.

Σήμερα η Άνδρος μετρά περίπου 35 εν ενεργεία εφοπλιστικές οικογένειες, με πολλές από αυτές να στηρίζουν το νησί με δωρεές, ενώ ο παγκόσμιας εμβέλειας ανδριώτικος εμπορικός στόλος, αριθμεί πάνω από 150 πλοία. Υπολογίζεται δε ότι οι εν ενεργεία και οι συνταξιούχοι ναυτικοί της Άνδρου σήμερα αντιστοιχούν σε πάνω από 3.500 ανθρώπους.

Αν θέλετε να περιπλανηθείτε έστω και νοερά στην ιστορία της Άνδρου μην παραλείψετε να δείτε την ταινία Μικρά Αγγλία του Παντελή Βούλγαρη.

Φωτό: Ναυτικά Χρονικά