Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε την Τρίτη 17 Ιουνίου, τη νομοθετική της πρόταση για τη σταδιακή και συντονισμένη απεξάρτηση της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο, ως το τέλος του 2027.

Ο Επίτροπος Ενέργειας, Νταν Γιόργκενσεν, ο οποίος παρουσίασε την πρόταση, τόνισε ότι «η εισαγωγή φυσικού αερίου από τη Ρωσία αποτελεί απειλή για την ασφάλεια της Ευρώπης, γι’ αυτό προτείνουμε τώρα την απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου από την ΕΕ. Αυτό θα αυξήσει την ενεργειακή μας ανεξαρτησία, μειώνοντας παράλληλα τα έσοδα που χρησιμοποιεί ο Πούτιν για τη χρηματοδότηση του πολέμου του». Ο ίδιος καθησύχασε ότι «κανένα κράτος μέλος δεν θα μείνει χωρίς ενέργεια ως αποτέλεσμα αυτής της πρότασης» και δεσμεύτηκε ότι η Επιτροπή θα συνεργαστεί στενά με όλα τα κράτη μέλη, ιδίως με εκείνα που ενδέχεται να αντιμετωπίσουν προκλήσεις.

Από την πλευρά της, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι «η Ρωσία έχει επανειλημμένα προσπαθήσει να μας εκβιάσει χρησιμοποιώντας τους ενεργειακούς της πόρους ως όπλο και λαμβάνουμε σαφή μέτρα για να κλείσουμε τη στρόφιγγα και να δώσουμε οριστικά το τέλος στην εποχή των ρωσικών ορυκτών καυσίμων στην Ευρώπη».

Από την άνοιξη του 2022, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η ΕΕ έχει μειώσει σημαντικά τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. Από τότε, οι εισαγωγές ρωσικού άνθρακα έχουν απαγορευτεί τελείως, οι εισαγωγές πετρελαίου έχουν μειωθεί από 27% σε 3% σήμερα και οι εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία έχουν μειωθεί από 45% το 2021 σε 19% το 2024, με τις προβλέψεις να δείχνουν περαιτέρω πτώση στο 13% το 2025 με το τέλος της διαμετακόμισης ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας. Παρά τη σημαντική πρόοδο που έχει επιτευχθεί το 2024 οι χώρες της ΕΕ ξόδεψαν 23 δισ. ευρώ σε ρωσικά ορυκτά καύσιμα. Αυτό αφήνει την ΕΕ εκτεθειμένη σε σημαντικούς κινδύνους για το εμπόριο και την ενεργειακή ασφάλεια, θεωρεί η Επιτροπή.

Η σημερινή πρόταση κανονισμού βασίζεται στο Σχέδιο REPowerEU, που εισήχθη τον Μάιο του 2022, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και ακολουθεί τον «Οδικό Χάρτη» που παρουσίασε η Επιτροπή πριν από ένα μήνα, για την καθολική απεξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα (αργό πετρέλαιο και πυρηνικά) και κυρίως από το ρωσικό φυσικό αέριο (αγωγών και LNG) σταδιακά έως το 2027.

Ο κανονισμός που προτείνεται προβλέπει πως τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλουν, μέχρι το τέλους του έτους, εθνικά σχέδια με ακριβή μέτρα και ορόσημα για τη σταδιακή εξάλειψη των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου.

Ειδικότερα, οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου βάσει νέων συμβάσεων θα απαγορευτούν από την 1η Ιανουαρίου 2026. Οι εισαγωγές βάσει υφιστάμενων βραχυπρόθεσμων συμβάσεων θα σταματήσουν έως τις 17 Ιουνίου 2026, εκτός από εκείνες για φυσικό αέριο αγωγών που παραδίδεται σε χώρες που περικλείονται από στεριά και συνδέεται με μακροπρόθεσμες συμβάσεις που θα επιτρέπονται έως το τέλος του 2027. Οι εισαγωγές βάσει μακροπρόθεσμων συμβάσεων θα σταματήσουν έως το τέλος του 2027. Οι μακροπρόθεσμες συμβάσεις για υπηρεσίες τερματικών σταθμών ΥΦΑ για πελάτες από τη Ρωσία ή που ελέγχονται από ρωσικές επιχειρήσεις θα απαγορευτούν επίσης. Αυτό θα διασφαλίσει ότι η χωρητικότητα των τερματικών σταθμών μπορεί να ανακατευθυνθεί σε εναλλακτικούς προμηθευτές, ενισχύοντας τελικά την ανθεκτικότητα των ενεργειακών αγορών.

Οι εταιρείες που κατέχουν συμβάσεις προμήθειας φυσικού αερίου για ρωσικό φυσικό αέριο θα πρέπει να παρέχουν πληροφορίες στην Επιτροπή. Επιπλέον, οι εισαγωγείς ρωσικού φυσικού αερίου θα πρέπει να παρέχουν στις τελωνειακές αρχές όλες τις απαραίτητες πληροφορίες που επιβεβαιώνουν την πορεία του εισαγόμενου φυσικού αερίου από την πραγματική του προέλευση μέχρι το σημείο εισαγωγής στην Ένωση.

Ο προτεινόμενος κανονισμός θα πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ. Η έγκρισή του στο Συμβούλιο θα απαιτήσει ειδική πλειοψηφία. Η Ουγγαρία και η Σλοβακία που εξαρτώνται ακόμα ενεργειακά από τη Ρωσία, αναμένεται να τον καταψηφίσουν.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ