Η ψηφιακή πλατφόρμα «Τα καΐκια και η ναυπηγική τέχνη στη νεότερη πολιτιστική κληρονομιά» παρουσιάσθηκε στο Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδας, την Τετάρτη 21 Σεπτεμβρίου, από την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ), το Σπουδαστήριο Πολεοδομικών Ερευνών της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, τον Σύλλογο Φίλων του Μουσείου Ναυπηγικών και Ναυτικών Τεχνών του Αιγαίου και το Εργαστήριο Διδακτικής Μαθηματικών και Τεχνολογιών Μάθησης του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Οι τέσσερις βασικοί στόχοι της πλατφόρμας είναι οι εξής:
α. Η προβολή και διεπιστημονική τεκμηρίωση της ναυπηγικής παράδοσης ως άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς
β. η δημιουργία νέου υλικού υποστήριξης για την εγγραφή της ξυλοναυπηγικής τέχνης στον κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO
γ. η διακοπή της καταστροφής των αλιευτικών καϊκιών
δ. η υποστήριξη της παραδοσιακής ξυλοναυπηγικής δραστηριότητας
Σε μήνυμά της η Υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, χαρακτήρισε προτεραιότητα για το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΥΠΠΟΑ) τη «διάσωση της τέχνης και της παράδοσης της ξυλοναυπηγικής και την αναγέννησή της μέσα σε ένα εκσυγχρονιστικό πλαίσιο». Ανέφερε εξάλλου ότι μέσα στο 2022 έχει ξεκινήσει η διαδικασία για την εγγραφή της ξυλοναυπηγικής στους Διεθνείς Καταλόγους της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Όπως τόνισε η Λυδία Καρρά, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, στον χαιρετισμό της, «τα παραδοσιακά καΐκια αποτελούν πολύτιμη κληρονομιά ταυτότητας και πρέπει να διασωθούν μένοντας σε λειτουργία με νέες χρήσεις, στη θάλασσα όπου ανήκουν. Η ψηφιοποίηση και τα μουσεία συμβάλλουν στην ευαισθητοποίηση του κοινού, όμως ο βασικός στόχος πρέπει να είναι η διακοπή της καταστροφής των αλιευτικών καϊκιών».
Στην ίδια κατεύθυνση, η Αλεξάνδρα Μαμαλίγκα-Προκοπίου, εκπρόσωπος της ΕΛΛΕΤ στην Europa Nostra, ανέφερε: «Η Europa Nostra με έκπληξη πληροφορήθηκε ότι η ευρωπαϊκή οδηγία για τη μείωση της αλιείας στην Ελλάδα υλοποιείται με την καταστροφή των παραδοσιακών αλιευτικών καϊκιών… H Europa Nostra είναι διατεθειμένη να συμβάλλει στην προσπάθεια της ΕΛΛΕΤ για την ανάδειξη του προβλήματος και να βοηθήσει στην ενημέρωση των ευρωβουλευτών για τη σοβαρότητα του θέματος, ώστε να μην επαναληφθεί με αυτούς τους όρους η ευρωπαϊκή οδηγία…. Παράλληλα, η ΕΛΛΕΤ μέσω των συνεργασιών της με τα κράτη-μέλη της Europa Nostra, θα διερευνήσει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται η συγκεκριμένη οδηγία στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου».
Στην σύνδεση της προσπάθειας διάσωσης των παραδοσιακών σκαφών επέμεινε η Χριστιάνα Καλογήρου, Γενική Γραμματέας Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, σημειώνοντας στον χαιρετισμό της: «…η αλιεία είναι ένας τομέας που μπορεί να έχει το δικό του μερίδιο στη διάσωση και τη διατήρηση της ξυλοναυπηγικής και των παραδοσιακών σκαφών. Εξίσου σημαντική είναι και η διασυνδεσιμότητα με τομείς όπως ο τουρισμός. Θα ήθελα να θυμίσω την κοινή προσπάθεια που κάνουμε με το Υπουργείο Τουρισμού για την ενίσχυση του αλιευτικού τουρισμού. Το αντικείμενο είναι το πως ακριβώς δίνουμε στο προιόν του τουρισμού μια προστιθέμενη αξία προσθέτοντας του τον πολιτισμό. Θα θέλαμε τα παραδοσικά μας αλιευτικά να είναι εκτός από μουσειακά στοιχεία και στοιχεία της πολιτισμικής μας κληρονομιάς, στοιχεία του οικονομικού γίγνεσθαι και της προσπάθειας ανάκαμψης της χώρας.
O Κώστας Δαμιανίδης, Πρόεδρος Συλλόγου Φίλων Μουσείου Ναυπηγικών και Ναυτικών Τεχνών του Αιγαίου, εστίασε στο χάσμα που εντοπίζεται «στην κατανόηση του προβλήματος, μεταξύ όσων χειρίζονται το πρόγραμμα της αλιείας, κυρίως στις Βρυξέλλες, και όσων υποστηρίζουν την διάσωση των ξύλινων παραδοσιακών καϊκιών». Το χάσμα αυτό, σύμφωνα με τον Κ. Δαμιανίδη, γίνεται αντιληπτό στους όρους και τις διαδικασίες διάσωσης των καϊκιών που στην πραγματικότητα δυσχεραίνουν και αποθαρρύνουν την προστασία και συντήρηση των παραδοσιακών σκαφών από τους ιδιοκτήτες τους.
Η Ελένη Μαΐστρου, αρχιτέκτων, ομότιμη καθηγήτρια ΕΜΠ και Πρόεδρος του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς της ΕΛΛΕΤ, επισήμανε ότι «τα ξύλινα αλιευτικά καΐκια, μπορούν να χαρακτηριστούν και ως «αρχιτεκτονική κληρονομιά» καθώς η μορφή τους έχει προκύψει άμεσα από τη λειτουργία που επιτελούν και η κατασκευή τους συνδυάζει τέχνη και τεχνική. Αυτή ακριβώς η τέχνη και τεχνική δεν πρέπει να χαθεί. Πρέπει να στηριχθεί η συνέχιση της λειτουργίας των ξυλοναυπηγείων που απομένουν να επιδοτηθεί η λειτουργία τους και να δοθούν κίνητρα σε νέους, που θα ήθελαν να μαθητεύσουν και να ακολουθήσουν το έργο αυτό. Προς την κατεύθυνση αυτή, η λειτουργία σχολών ξυλοναυπηγικής είναι ένα απαραίτητο βήμα».
Όπως υπογραμμίζεται στην ανακοίνωση, κοινή απαίτηση όλων των συνεργαζόμενων φορέων και πολιτών είναι να σταματήσει η περαιτέρω επιδότηση της καταστροφής παραδοσιακών καϊκιών για την ουσιαστική διάσωση αυτού του πυλώνα της νεότερης πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας.
Μπορείτε να παρακολουθήσετε την παρουσίαση εδώ.
