Ο Σταύρος Λιβανός (1887-1963) ήταν αδιαμφισβήτητα μία από τις φημισμένες προσωπικότητες του διεθνούς ναυτιλιακού επιχειρείν του 20ού αιώνα, έχοντας αφήσει ανεξίτηλο το αποτύπωμά του στην ελληνική ναυτιλία. Πριν από τη μετεωρική εμφάνιση του Αριστοτέλη Ωνάση και του Σταύρου Νιάρχου, ο Σταύρος Λιβανός ήταν ο κορυφαίος ίσως πλοιοκτήτης της ελληνικής εφοπλιστικής κοινότητας, καθώς ήδη πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε υπό τη διαχείρισή του 30 πλοία.
Εκπροσωπώντας τη χιακή ναυτιλιακή κληρονομιά, υπήρξε πάντοτε επιχειρηματίας με χαμηλό δημόσιο προφίλ αλλά με ιδιαίτερη ικανότητα στην υιοθέτηση αποτελεσματικών στρατηγικών με μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Ήταν από τους πρώτους Έλληνες πλοιοκτήτες που επένδυσαν σε έναν διαφοροποιημένο στόλο, διατηρώντας υπό τη διαχείρισή του τόσο bulk carriers όσο και δεξαμενόπλοια. Με τις επιχειρηματικές του πρακτικές, ο Σταύρος Λιβανός θα άνοιγε νέα μονοπάτια για την ελληνική ναυτιλιακή κοινότητα, δείχνοντας τον δρόμο προς τη διεθνή καταξίωση.
Χαρακτηριστικό της επιρροής του Σταύρου Λιβανού στον ελληνικό και διεθνή εφοπλισμό, αλλά και του «hands-on approach» στη ναυτιλία, είναι το απόσπασμα των Ναυτικών Χρονικών από αφιέρωμα του περιοδικού στον Καρδαμυλίτη εφοπλιστή στο τεύχος της 15ης Ιανουαρίου 1957:
«Ο κ. Σταύρος Λιβανός είναι αναμφισβήτητα ο μεγαλύτερος εφοπλιστής του κόσμου. Κανείς ημέτερος ή ξένος δεν κατέχει με τόσην πληρότητα την υπόθεσιν του πλοίου, τα της κατασκευής, της εκμετάλλευσής του, των ανθρώπων του. Αυτός προσωπικώς τα πάντα διευθύνει, των πάντων εφορεύει. Μόνος διαχειρίζεται τον τεράστιον στόλον του. Και του τελευταίου Καρδαμυλίτη ναύτου ενθυμείται το όνομα».
Ακόμη ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της επιχειρηματικής του στρατηγικής καθ’ όλη τη διάρκεια της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας υπήρξε το γεγονός ότι ο Σταύρος Λιβανός απέβλεπε πάντοτε στην επέκταση αλλά και στην ανανέωση του στόλου του, με σημαντικές επενδύσεις σε νεότευκτα πλοία. Κατά τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1960, θα εξερευνούσε τις προοπτικές για την κατασκευή πλοίων στη σοσιαλιστική Γιουγκοσλαβία και πιο συγκεκριμένα στα ναυπηγεία των δαλματικών ακτών.
Η μελέτη στο αρχείο τευχών των Ναυτικών Χρονικών αποκαλύπτει ότι εκείνη την περίοδο σημαντικός αριθμός Ελλήνων εφοπλιστών έδειχναν έμπρακτο ενδιαφέρον για κατάθεση παραγγελιών στα γιουγκοσλαβικά ναυπηγεία. Ταυτόχρονα, μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι, με βάση πληροφορίες του περιοδικού, αρκετές από τις συμφωνίες που υπογράφονταν μεταξύ ελληνικών εφοπλιστικών οίκων με τα κρατικά αυτά ναυπηγεία προέβλεπαν και την κάλυψη τμήματος της αξίας των νεοναυπηγήσεων με την παράδοση ορισμένου αριθμού πλοίων Λίμπερτυ, που τελούσαν υπό τη διαχείριση των ελληνικών διαχειριστριών εταιρειών.
Ο Σταύρος Λιβανός υπήρξε από τους πρώτους Έλληνες πλοιοκτήτες που εξέτασαν τη ναυπηγική βιομηχανία της σοσιαλιστικής Γιουγκοσλαβίας, προχωρώντας μάλιστα σε σημαντικό αριθμό παραγγελιών. Οι πρώτες πληροφορίες για τις επενδύσεις του Σταύρου Λιβανού στη Γιουγκοσλαβία ανιχνεύονται στο τεύχος της 1ης Απριλίου 1961 των Ναυτικών Χρονικών, όπου αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Ανεκοινώθη εκ Βελιγραδίου η πληροφορία ότι διά λογαριασμόν του Οίκου Λιβανού παρηγγέλθησαν εις τα ναυπηγεία του Σπαλάτου (Split) τρία μπαλκ-κάρριερς των 22.000 dwt».
Το αρχικό αυτό ενδιαφέρον θα εξελισσόταν σε ακόμη μεγαλύτερη παραγγελία, καθώς ο Σταύρος Λιβανός θα προχωρούσε εν τέλει σε παραγγελία δέκα bulk carriers στη γιουγκοσλαβική ναυπηγική βιομηχανία. Πιο συγκεκριμένα, είχε συμφωνήσει στην κατασκευή πέντε bulk carriers στα ναυπηγεία της Pula και ίσου αριθμού bulk carriers στα ναυπηγεία του Split. Τα πλοία κατασκευάστηκαν την περίοδο 1961-1963 και είχαν τις ίδιες προδιαγραφές και σχεδιασμό.
Ειδικότερα, τα δέκα αδελφά πλοία είχαν τα εξής τεχνικά χαρακτηριστικά: ολικό μήκος 190,74 μ., πλάτος 22,86 μ. και χωρητικότητα 22.000 dwt. Τα νεότευκτα bulk carriers του Οίκου Λιβανού διέθεταν μηχανές Sulzer και FIAT 11.200 ίππων, που προσέφεραν υπηρεσιακή ταχύτητα 16 κόμβων.
Το τελευταίο πλοίο αυτής της σειράς ήταν το «Atlantic Champion», το οποίο καθελκύστηκε στις 18 Νοεμβρίου 1963 στην Pula της σημερινής Κροατίας και ολοκλήρωσε τη συγκεκριμένη παραγγελία στην οποία είχε προχωρήσει ο αείμνηστος Σταύρος Λιβανός.
Τα Ναυτικά Χρονικά προχώρησαν σε δισέλιδο αφιέρωμα στο τεύχος της 1ης Δεκεμβρίου 1963, κάνοντας εκτεταμένη αναφορά στο ναυπηγικό πρόγραμμα του Οίκου Λιβανού αλλά και στην ίδια την τελετή καθέλκυσης του «Atlantic Champion».
Νωρίτερα το ίδιο έτος, στις 28 Μαΐου 1963, ο Σταύρος Λιβανός θα απεβίωνε στη Λωζάννη, βυθίζοντας αιφνίδια την ελληνική ναυτιλία σε θλίψη. Καθώς ο θρυλικός Έλληνας εφοπλιστής δεν κατάφερε να δει το τελευταίο του ναυπηγικό πρόγραμμα να ολοκληρώνεται, το «Atlantic Champion» θα αποτελούσε την τελευταία παρακαταθήκη αυτής της σπουδαίας προσωπικότητας.
Ως ανάδοχος του πλοίου αναφέρεται η Ι. Ζαννάρα, η οποία, θραύοντας την καθιερωμένη φιάλη σαμπάνιας στο νεότευκτο πλοίο, ευχήθηκε να είναι καλοτάξιδο και κερδοφόρο. Η περιγραφή της καθέλκυσης από τον αρθρογράφο των Ναυτικών Χρονικών είναι χαρακτηριστική της περιόδου και μεταφέρει νοερά τον σύγχρονο αναγνώστη στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή: «Το κολοσσιαίον σκάφος ήρεμα εκύλησε προς το φυσικόν του στοιχείον. Η θάλασσα εσκίρτησε, ένα νέον πλοίον εγεννήθη!».
Σημαντική για την εν λόγω περίοδο είναι η αναφορά του άρθρου σύμφωνα με την οποία η ολοκλήρωση του ναυπηγικού προγράμματος δέκα πλοίων σήμαινε και την απασχόληση 400 Ελλήνων ναυτικών.
Το ρεπορτάζ των Ναυτικών Χρονικών ολοκληρώνεται με την παράθεση των εμπειριών των τεχνικών των ναυπηγείων της Pula σχετικά με τη συνύπαρξή τους με τους Έλληνες τεχνικούς-εκπροσώπους του Οίκου Λιβανού, οι οποίοι επέβλεπαν τις ναυπηγήσεις. Όπως ανέφεραν στον κειμενογράφο των Ναυτικών Χρονικών, οι απόψεις πολλές φορές διίσταντο και υπήρξαν πολλές ζωηρές συζητήσεις μεταξύ τους. Ωστόσο, οι Έλληνες τεχνικοί με την εμπειρία τους υπήρξαν σε πολλά θέματα οι καθοδηγητές τους και πολλές δυσχέρειες ξεπεράστηκαν χάρη στην κοινή συνεργασία.
Σχολιάζοντας συνολικά την επένδυση του Λιβανού στη Γιουγκοσλαβία, τα Ναυτικά Χρονικά αναφέρουν: «Εγκαίρως απηλλάγη των αντιοικονομικών σκαφών του ‒των λίμπερτυς και των μικρότερων τάνκερς‒, για να προσθέσει εις τον στόλον του δέκα υποδειγματικάς, συγχρονισμένας μονάδας, ισχυράς συναγωνιστικής ικανότητας».
Αξίζει να αναφερθεί ότι το 1965, δύο χρόνια μετά τον θάνατο του Σταύρου Λιβανού, ο στόλος της S. Livanos Hellas αριθμούσε περί τα 54 πλοία, 29 από αυτά μεταφοράς ξηρών φορτίων και 25 δεξαμενόπλοια, με συνολική μεταφορική ικανότητα 1,2 εκατ. τόνους. Ενδεικτικό της στρατηγικής του για διαρκή ανανέωση και επέκταση είναι το γεγονός ότι από τα προαναφερθέντα πλοία τα δεκαεφτά ήταν κατασκευασμένα στις αρχές της δεκαετίας του 1960, φέρνοντας τον μέσο όρο ηλικίας του στόλου της S. Livanos στα εννέα χρόνια.
Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για την καθέλκυση του «Atlantic Champion» εδώ.
Η ψηφιοποίηση του αρχείου των τευχών από το 1931 έως το 1983 είναι μια ευγενική χορηγία του Ιδρύματος Ευγενίδου, στη μνήμη της Μαριάνθης Σίμου.
