“Fado” στα πορτογαλικά σημαίνει μοίρα, πεπρωμένο. Και όχι τυχαία. Το θαλασσινό στοιχείο ήταν ανέκαθεν συνδεδεμένο με την οικονομία, την κουλτούρα και την τέχνη του λαού των θαλασσοπόρων. Tα fados είναι για τους Πορτογάλους ό,τι για εμάς τους Έλληνες τα ρεμπέτικα. Ένα βαθύ κομμάτι της ιστορίας και του πολιτισμού μας.
Αυτά τα γεμάτα συναίσθημα, πόνο, μελαγχολία τραγούδια αποπνέουν μια αίσθηση προσμονής, νοσταλγίας, αλλά και άσβεστης αγάπης και πάθους. Έχουν τη ρίζα τους στη μουσική των σκλάβων της Αφρικής, με πλήθος στοιχείων της πορτογαλικής παράδοσης, καθώς και αραβικές επιρροές και εμφανίστηκαν στη δεκαετία του 1820 στα καπηλειά των λιμανιών και των κακόφημων περιοχών. Τα όργανα είναι έγχορδα, κιθάρα, βιόλα και μπάσο, ενώ τα σύγχρονα fados ενσωματώνουν και πιάνο, βιολί και ακορντεόν.
Τα fados της Λισαβόνας, με σύγχρονες δημιουργικές επιρροές και πιο χαρούμενα, τραγουδιούνται από άνδρες και γυναίκες, ενώ της Κοΐμπρα, που διατηρούν αυστηρά το παραδοσιακό ύφος, μόνο από άνδρες και μάλιστα ντυμένους στα μαύρα.
Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθεί το όνομα της μεγάλης Amalia Rodrigues. Με τη συγκλονιστική φωνή της τα fados πέρασαν τα σύνορα της Πορτογαλίας και αγαπήθηκαν σε όλη την υφήλιο. Γεννημένη στο Πράσινο Ακρωτήριο, η «ξυπόλητη ντίβα» Cesaria Evora, ταύτισε το όνομά της με το γνωστό σε όλους τραγούδι Saudade. Τέλος, η επονομαζόμενη «ιέρεια του fado», Dulce Pontes, ανέμειξε στα τραγούδια της παραδοσιακά και σύγχρονα στοιχεία που την ανέδειξαν σε μια άξια εκπρόσωπο της «μουσικής του κόσμου».
Canção do Mar
Το τραγούδι της θάλασσας
Πήγα να χορέψω στη βάρκα μου
πέρα από την άγρια θάλασσα
και τη θάλασσα που βρυχόταν
λέει πήγαινα να κλέψω
το απαράμιλλο φως της τόσο όμορφης ματιάς σου
Θέλω να ξέρω αν η θάλασσα έχει δίκιο
Θέλω εδώ να δω να χορεύει η καρδιά μου
Δεν θα πάω στην άγρια θάλασσα
ούτε θα σου πω που πήγα να τραγουδήσω,
να χαμογελάσω, να χορέψω, να ζήσω, να ονειρευτώ….
μαζί σου!
