Ο Προκόπης Παυλόπουλος γεννήθηκε το 1950 στην Καλαμάτα. Στην πόλη αυτή τελείωσε το Λύκειο και ως πρωτοετής της Νομικής ήλθε στην Αθήνα το 1968.
Είναι παντρεμένος με τη Βλασία Παυλοπούλου – Πελτσεμή κι έχουν αποκτήσει τρία παιδιά
Το 1974 διετέλεσε Γραμματέας του πρώτου Προέδρου της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Μιχ. Στασινόπουλου, με τον οποίο είχε συνδεθεί, όταν ο τελευταίος στην περίοδο της Δικτατορίας ήταν σε κατ’ οίκον περιορισμό.
Ο κ.Παυλόπουλος, με υποτροφία της Γαλλικής Κυβέρνησης σπούδασε στο Παρίσι, όπου στο Πανεπιστήμιου Paris II (πρώην Σορβόννη) το 1975 παίρνει τον μεταπτυχιακό τίτλο DEA και το 1977 ανακηρύσσεται διδάκτορας στο Δημόσιο Δίκαιο (με βαθμό «Άριστα»).
Κατά τη περίοδο 1978-79 υπηρέτησε τη θητεία του ως οπλίτης των Διαβιβάσεων.
Στη συνέχεια, ακολουθώντας ακαδημαϊκή καριέρα έγινε σταδιακά, Επιμελητής (1981), Υφηγητής (1982), Επίκουρος Καθηγητής (1983), Αναπληρωτής Καθηγητής (1986) και Καθηγητής (1989) της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Περαιτέρω, το 1986 εξελέγη Επισκέπτης Καθηγητής στο γαλλικό Πανεπιστήμιο Paris II, ενώ στο επιστημονικό του έργο περιλαμβάνονται βιβλία και άρθρα με ευρεία αναγνώριση από την επιστημονική κοινότητα.
Εξελέγη Βουλευτής Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας στις εκλογές του 1996 και Α΄Αθηνών στις εκλογές 2000, 2004, 2007, 2009 και 2012. Διετέλεσε Αναπληρωτής Υπουργός Προεδρίας της Κυβέρνησης και Κυβερνητικός Εκπρόσωπος στην Οικουμενική Κυβέρνηση Ζολώτα (1989-1990), Διευθυντής του Νομικού Γραφείου του Προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Καραμανλή (1990-1995), Εκπρόσωπος Τύπου της Ν.Δ. (1995-1997), Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος της Ν.Δ. (2000-2004), Υπουργός Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης (2004-2007),και Υπουργός Εσωτερικών (2007-2009).
