Η ισχυρή επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ μέσω βαλλιστικών πυραύλων το βράδυ της Τρίτης 1 Οκτωβρίου αποτελεί την πιο πρόσφατη, όμως όχι τελευταία, εξέλιξη στη Μέση Ανατολή, με το γεωπολιτικό θερμόμετρο να ανεβαίνει δίχως σταματημό.

Η επίθεση του Ιράν συνδέεται με τις επιθέσεις του Ισραήλ σε Γάζα και Λίβανο καθώς και με τα στρατηγικά του χτυπήματα εναντίον υψηλά ιστάμενων αξιωματούχων σε οργανώσεις όπως η Χαμάς και η Χεζπολάχ.

Την ίδια ώρα, το Ισραήλ διαμηνύει ότι θα απαντήσει στην επίθεση του Ιράν, με τις δύο δυνάμεις της Μέσης Ανατολής να ανταλλάσσουν απειλές τις τελευταίες ώρες. Η στιχομυθία απειλών, όπως και οι ίδιες οι επιθέσεις έχουν προκαλέσει την ανησυχία της διεθνούς κοινότητας, με πληθώρα χωρών να εκκινούν πρωτοβουλίες για την «απομάκρυνση» πολιτών τους που βρίσκονται ή διαμένουν σε κράτη της Μέσης Ανατολής.

Όπως και σε κάθε μέχρι πρότινος φάση κλιμάκωσης των συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή, το παγκόσμιο εμπόριο θα επηρεαστεί δριμύτατα. Μήνες και πλέον, η Διώρυγα του Σουέζ έχει «ξεχαστεί» από τα περισσότερα πλοία, τα οποία χαράσσουν πορεία προς τους προορισμούς τους μέσω του περίπλου της Αφρικής.

Παρότι, η διεθνής ναυτιλιακή κοινότητα αναμένει το τέλος των συγκρούσεων προκειμένου η Ερυθρά Θάλασσα να καταστεί εκ νέου ασφαλής, το μέλλον αυτό απομακρύνεται -βραχυπρόθεσμα- ολοένα και περισσότερο. Άλλωστε, η χθεσινή επίθεση του Ιράν συνοδεύτηκε από επιθέσεις των Χούθι ενάντια σε τρία εμπορικά πλοία, δύο εκ των οποίων φέρονται να είναι ελληνικής διαχείρισης, όπως τονίζουν πληθώρα ελληνικών μέσων ενημέρωσης.

Το θαλάσσιο εμπόριο συνεπώς παραμένει υπό πίεση, με τον αντίκτυπο στην Ευρώπη να είναι σημαντικός, καθώς καίριοι λιμένες στη Μεσόγειο -ειδικά την Ανατολική- βρίσκονται «εκτός» των δρομολογίων των πλοίων. Την ίδια ώρα, τον όγκο των εν λόγω εισαγωγών επωμίζονται άλλοι ευρωπαϊκοί λιμένες, οι οποίοι αντιμετωπίζουν το 2024 καθυστερήσεις στην εισαγωγή και μεταφορά εμπορευμάτων.

Στην αγορά ενέργειας, η κρισιμότητα της Μέσης Ανατολής ως παραγωγού πετρελαίου αντανακλάται στις πρόσφατες εξελίξεις στις χρηματιστηριακές αγορές, με τις τιμές διαπραγμάτευσης του Brent να καταγράφουν άνοδο της τάξεως του 3% μετά την ιρανική επίθεση. Παρότι τις τελευταίες εβδομάδες, οι τιμές πετρελαίου είχαν λάβει την κατιούσα, ένα νέο ράλι δεν αποκλείεται να λάβει χώρα, ειδικά εφόσον τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή οδηγήσουν στην είσοδο περισσοτέρων χωρών στη σύγκρουση.

Επιπλέον, ερωτηματικό παραμένει κατά πόσο το Ιράν είναι σε θέση να στοχοποιήσει με ακρίβεια τις υποδομές ενέργειας του Ισραήλ. Το Ισραήλ αποτελεί κύριο πάροχο φυσικού αερίου για χώρες στην ευρύτερη περιοχή και πλήγματα στις υποδομές του θα σήμαιναν άνοδο της ζήτησης για τονομίλια LNG carriers και ίσως πετρελαιοφόρων.

Πέραν των προαναφερθέντων, μετά και των πρόσφατων εξελίξεων, το σενάριο κλεισίματος των Στενών του Ορμούζ προστίθεται στις ανησυχίες. Πρόκειται για το πέρασμα που ενώνει τον Κόλπο του Ομάν με τον Αραβικό Κόλπο. Συνεπώς, πρόκειται για το πέρασμα από το οποίο δεκάδες δεξαμενόπλοια διέρχονται για να κατευθυνθούν από και προς λιμένες σημαινουσών χωρών για το θαλάσσιο εμπόριο, όπως είναι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κουβέιτ, το Κατάρ, το Ιράκ και το Ιράν. Το κλείσιμό του θα επέφερε σαρωτικές αλλαγές στην αγορά πετρελαίου και σαφώς στη ναυτιλία.

Παράλληλα, σημαντικούς σκοπέλους αντιμετωπίζουν και οι αερομεταφορές. Από τη μία, οι επιθέσεις οδηγούν τις εταιρείες να επανασχεδιάζουν τα δρομολόγιά τους, να ακυρώνουν ή να αναβάλλουν πτήσεις. Από την άλλη, η συμμετοχή ολοένα και περισσότερων χωρών σε συρράξεις δημιουργεί προβλήματα στις αερομεταφορές, καθώς περιορίζονται οι επιλογές τους αναφορικά με τη διαδρομή που θα ακολουθήσουν τα αεροσκάφη. Αυτό έχει καταστεί εμφανές από τη σύρραξη Ρωσίας-Ουκρανίας ενώ επιδεινώνεται από τις συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή.

Πηγή: Reuters, Platts, Barron’s