Μπορεί σήμερα το πιο θρυλικό πλοίο-φάντασμα όλων των εποχών να μην είναι τόσο γνωστό, ωστόσο από τον 17ο αιώνα το ιπτάμενο σκάφος υπήρξε το φόβητρο των ναυτικών!
Οι πρώτες διηγήσεις ξεκινούν τον 17ο αιώνα, όταν το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας ήταν το πιο επικίνδυνο πέρασμα της Αφρικής, ειδικά για τα πλοία που μετέφεραν προϊόντα και αγαθά από τον Ινδικό Ωκεανό προς τα μεγάλα λιμάνια της Ευρώπης. Το πλοίο- φάντασμα ήταν συνυφασμένο με τις μυθοπλασίες της εποχής.
Περιβεβλημένο από ένα κατάμαυρο σύννεφο, το στοιχειωμένο ιστιοφόρο εμφανίζεται από το πουθενά μέσα στην καταιγίδα, καταδιώκει τα πλοία, για να εξαφανιστεί λίγο αργότερα μυστηριωδώς! Οι ναυτικοί, όχι μόνο το κατώτερο πλήρωμα, αλλά και αξιωματικοί, ορκίζονται ότι το είδαν με τα ίδια τους τα μάτια! Ακόμα και ο μετέπειτα βασιλιάς της Αγγλίας Γεώργιος Ε’, όταν υπηρετούσε στο πολεμικό ναυτικό πριν τη στέψη του, επιβεβαίωνε ότι το είχε αντικρύσει!
Οι εκδοχές είναι πολλές: Ο Ολλανδός καπετάνιος Barent Fokke στα μισά του 17ου αιώνα κάνει το εκπληκτικό ρεκόρ της απόστασης Άμστερνταμ – Μπατάβια σε μόλις τρεις μήνες! Η εξήγηση είναι μία: σίγουρα έχει κάνει συμφωνία με το διάβολο! Το πλοίο του εξαφανίζεται και στοιχειώνει μετέπειτα τις θάλασσες περιπλανώμενο αιωνίως…
Σε άλλη εκδοχή, ένας άλλος Ολλανδός καπετάνιος, ο Van der Staten, τιμωρήθηκε διότι σάλπαρε Μεγάλη Παρασκευή!
Άλλος μύθος -ο επικρατέστερος- μιλάει για τον υπερόπτη και βλάσφημο καπετάνιο Van der Decken, ο οποίος σε μια καταιγίδα προκάλεσε τον Παντοδύναμο! Τελικά το σκαρί του πλοίου σώθηκε, αλλά μόνο χάρη στις προσευχές των ναυτών, ενώ η ψυχή ή μάλλον το φάντασμα του καπετάνιου περιπλανάται έκτοτε καταραμένο στη φουρτουνιασμένη θάλασσα!
Ο Ιπτάμενος Ολλανδός συνέχισε κατά καιρούς τις απρόσμενες εμφανίσεις του μέχρι το 1942: ο μύθος είχε ξεφτίσει, αφήνοντας στη θέση του την ορθολογική εξήγηση του φαινομένου. Οι επιστήμονες μίλησαν για την οφθαλμαπάτη με την ονομασία fata morgana (διπλός αντικατοπτρισμός). Πρόκειται ουσιαστικά για το φαινόμενο που συμβαίνει όταν το φως διαθλάται σε διαφορετικές θερμοκρασίες αέρα. Είναι πιθανό οι ναυτικοί να έβλεπαν πλοίο πέρα από τον ορίζοντα, καθώς το φως «λύγιζε» γύρω από την καμπύλη της Γης με συγκεκριμένο τρόπο, δημιουργώντας εικόνες που δεν ήταν ακριβείς αλλά παραπλανητικές.
Ο μύθος καταρρίφθηκε, ωστόσο ζωντανά παραμένουν τα έργα τέχνης, μουσικής και λογοτεχνίας που άντλησαν έμπνευση από αυτόν: ο «Ιπτάμενος Ολλανδός» απαντάται στη «Μπαλάντα του γερο-Ναυτικού» του Άγγλου ρομαντικού ποιητή Samuel Coleridge, στο έργο του Γερμανού Heinrich Heine, στο “MS. Found in a Bottle” του Edgar Allan Poe, σε πολλούς πίνακες με πιο γνωστό εκείνον του Albert Pinkham Ryder και φυσικά στην ομώνυμη όπερα του Wagner.
Πιο πολύ όμως ο μύθος διδάσκει ότι οι ναυτικοί κρατούσαν ζωντανές όσες ιστορίες δίδασκαν ότι η υπεροψία, η αλαζονεία και η υπέρμετρη εγωπάθεια οδηγούν όχι μόνο στην βέβαιη καταστροφή αλλά και στη «θεϊκή» τιμωρία.
Φωτό: Pixabay
