28η Οκτωβρίου – Η προσφορά του Ναυτικού μας στον αγώνα για ελευθερία

28η Οκτωβρίου – Η προσφορά του Ναυτικού μας στον αγώνα για ελευθερία

893
28η Οκτωβρίου – Η προσφορά του Ναυτικού μας στον αγώνα για ελευθερία

Ξημέρωμα Δευτέρας, 28 Οκτωβρίου του 1940. Κηφισιά. Ο Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα επισκέπτεται τον πρόεδρο της ελληνικής κυβέρνησης Ιωάννη Μεταξά. Του επιδίδει τελεσίγραφο της ιταλικής κυβέρνησης, με το οποίο ζητείται η ελεύθερη είσοδος των ιταλικών στρατευμάτων στην Ελλάδα.

Στον Εμμανουέλε Γκράτσι ο Ιωάννης Μεταξάς θα πει: «Alors c’est la guerre». «Λοιπόν, έχουμε πόλεμο». Το «Όχι» του Μεταξά σημαίνει και την είσοδο της Ελλάδας στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Μία μεγάλη, αιματηρή, γεμάτη θυσίες και ανθρώπινες τραγωδίες, περιπέτεια αρχίζει για την χώρα.

Σε αυτήν τη μεγάλη περιπέτεια, θα πρωτοστατήσει το ελληνικό Πολεμικό αλλά και το Εμπορικό μας ναυτικό.

Το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό ρίχτηκε από την πρώτη στιγμή στη μάχη για την προάσπιση των εθνικών θαλάσσιων συνόρων και πλήρωσε βαρύ τίμημα στα χρόνια του Πολέμου. Μετά την κατάληψη της Κρήτης από τους Γερμανούς τον Απρίλιο του 1941, ο ελληνικός πολεμικός στόλος αναζητά καταφύγιο στην Αλεξάνδρεια και από εκεί μαζί με τις συμμαχικές δυνάμεις θα δώσει τη Μάχη της Μεσογείου, με μεγάλες απώλειες σε πλοία αλλά και σε Έλληνες ναύτες και αξιωματικούς. Τα πλοία του στόλου μας που κατέφτασαν στην Αλεξάνδρεια ήταν το καταδρομικό Αβέρωφ, 6 αντιτορπιλικά, 3 τορπιλοβόλα, 5 υποβρύχια και το πλωτό συνεργείο Ήφαιστος. Στην αρχή συνόδευαν νηοπομπές και ενεργούσαν περιπολίες στην ανατολική Μεσόγειο, ενώ από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο του 1942 τα ελληνικά πολεμικά πλοία συνόδευαν νηοπομπές στον Ινδικό Ωκεανό και στην Ερυθρά Θάλασσα, αλλά και στην κεντρική Μεσόγειο.

Αλλά δίπλα στο «Αλβανικό Έπος» και στην ηρωική προσφορά του Πολεμικού μας Ναυτικού υπάρχει και η μάχη του Εμπορικού μας Ναυτικού, με τις μεγάλες νίκες και τις τεράστιες θυσίες, η οποία ξεκίνησε πολύ πριν τον Οκτώβριο του 1940.

Σήμερα που θυμόμαστε την προσφορά αλλά και τις μεγάλες θυσίες των Ελλήνων στον Πόλεμο, είναι η ώρα να πούμε κι εμείς με τη σειρά μας ένα μεγάλο «Ευχαριστώ» στο Εμπορικό μας Ναυτικό και τον Έλληνα ναυτικό.

Όταν ξεσπά ο Πόλεμος εξακόσια ελληνικά φορτηγά και σαράντα ποστάλια ξεκίνησαν για τη «μάχη» των θαλασσών, για να διατηρήσουν ανοιχτή την γραμμή του εφοδιασμού των γραμμών των συμμάχων εναντίον του Άξονα. Όμως, στο προσκλητήριο μετά τη νίκη θα απαντήσουν εκατό φορτηγά και τρία ποστάλια… Πεντακόσια σχεδόν ελληνικά πλοία έχουν χαθεί στις θάλασσες του κόσμου. Και είναι τόσες πολλές οι θυσίες των ελληνικών πλοίων και των Ελλήνων ναυτικών… Όπως του φορτηγού πλοίου «Μαριόγκα» με τόπο νηολόγησης την Χίο.xn4

Γράφουν τα «Ναυτικά Χρονικά»: Ήταν Πάσχα του 1943. Στο λιμάνι Λοουρένσο Μάρκες της τότε πορτογαλικής αποικίας της Μοζαμβίκης, που σήμερα ονομάζεται Μαπούτο. Ένα βαπόρι με γαλανόλευκη σημαία στην πρύμνη, φορτωμένο κάρβουνο, έβγαινε ανήμερα Πάσχα από το λιμάνι. Στην πρύμνη και στις μάσκες γραφόταν το όνομά του και η πατρίδα του «Μαριόγκα» – Χίου, του εεφοπλιστού κ. Νικηφόρου. Πλοίαρχος ο καπτάν Τζαννής ο Μάνεσης. Προορισμός του ήταν η Αίγυπτος. Το πλήρωμα του βαποριού αυτού ήσαν τριάντα έξη άτομα Έλληνες και τρεις Αιγύπτιοι.

Ανοίχθηκαν από το λιμάνι, μόνοι, χωρίς κονβόι ή συνοδεία πολεμικού. Άμεσος ο κίνδυνος για μία τέτοια διαδρομή σε θάλασσες μάλιστα, που βρίσκονται στην ακτίνα των υποβρυχίων και των τριών εχθρικών κρατών: Γερμανίας, Ιταλίας και Ιαπωνίας. Όμως, όσο κι αν ο κίνδυνος ήταν πολύς, η ανάγκη ενός τέτοιου φορτίου στην Αίγυπτο την εποχή εκείνη ήταν επιτακτική.

“Βουλιάζουμε τα μεμονωμένα πλοία του εθχρού πριν βγουν από τα λιμάνια” έλεγε ο εκφωνητής της γερμανικής προπαγάνδας από το ραδιόφωνο. Πράγματι. Το Πάσχα εκείνο του 1943 ώρα 5 μ.μ., ενώ η Μαριόγκα του Νικηφόρου βρισκόταν μόλις 30 μίλια ανοιχτά απ’ την ακτή, μία τορπίλλα έσκασε κάτω από την γέφυρα. Τα βαπόρι σχεδόν κόπηκε στα δύο. Εμπειροι, όμως, και μεστωμένοι πια από τέτοια συναπαντήματα οι ναυτικοί μας, δεν πανικοβάλλονται. Τρέχουν στις βάρκες και στο ελάχιστο διάστημα των 7-8 λεπτών κατορθώνουν να δώσουν το σήμα του κινδύνου και να ρίξουν τη μία βάρκα τους στην θάλασσα. 

 Ασφαλώς θα έριχναν και την άλλη. Βάρβαρος, όμως, ο εθχρός έχει ήδη αναδυθή στην πλευρά αυτή, ύψωσε την αιμοχαρή ιαπωνική σημαία στο καταρτι του και άρχισε ένα θεριστικό πολυβολισμό πάνω στο ρημαγμένο φορτηγό. Το αποτέλεσμα ήταν ότι από τους 35 Έλληνες και τρεις Αιγυπτίους της Μαριόγκας μόνον 12 επιζούν μέσα στην βάρκα κι αυτοί έχουν μεταβληθή σε σωρό ανθρωπίνων σαρκών κάτω στα πανιόλα της, ο ένας πάνω στον άλλον για το φόβο των πολυβολισμών.

Εν τω μεταξύ από το λιμάνι φαίνεται να βγαίνει σκάφος και το υποβρύχιο εξαφανίζεται. Ήταν ένα ρυμουλκό που πήρε το σήμα και έτρεχε σε βοήθεια των ναυαγών…

Κείνη την εποχή το Λορέντζο Μαρκές ήταν κυριολεκτικά πλημμυρισμένο από ναυαγούς, όλων των φυλών. Σ’ αυτούς προστέθηκαν τώρα και 14 της Μαριόγκας: Το υπόλοιπο των 36 που ξεκίνησαν με τη μονάδα αυτή του παληού και νοσταλγικού μας εμπορικού στόλου… 

 

Έλληνες ναυτικοί – μάρτυρες του κύματος κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο

Πηγή: Ιστορικό Αρχείο Ναυτικών Χρονικών, έτη 1945 & 1946

 

Η ιστορία της «Μαριόγκα» είναι μία από τις εκατοντάδες που το ελληνικό Εμπορικό Ναυτικό έζησε στην μάχη του Ατλαντικού. Άλλες παρέμειναν άγνωστες και άλλες έγιναν γνωστές, όπως η βύθιση του ελληνικού φορτηγού «Κάστωρ, με δύο τορπίλλες έξω από το Τρίνινταντ», ο τορπιλισμός του ατμοπλοίου «Νέλλη» το οποίο έγινε ο υγρός τάφος για 20 Έλληνες ναυτικούς, «η καταβύθισις του Α/Π “Παντιάς”», η βύθιση του «Μαρουσώ Λογοθέτη» στα ανοικτά της Λιβερίας ή του «Ανδριώτη» στο μέσον του Ατλαντικού και εν πλω προς το Χάλιφαξ, ο τορπιλισμός του «Βιολάντω Ν. Γουλανδρή», «η βύθισις του “Επαμ. Κ. Εμπειρίκου” στα ανοικτά του πορθμού των Μαλβίδων», ο τορπιλλισμός του φορτηγού «Ευγενία Λιβανού» 300 μίλια ανοικτά της Μαδαγασκάρης, ο τορπιλισμός του φορτηγού «Ελένη Σταθάτου» 250 μίλια δυτικά της Ιρλανδίας, στον Ατλαντικό ή ο τορπιλισμός του φορτηγού ατμόπλοιου «Όρος Κιθαιρών» έξω από το λιμάνι του Σεντ Τζον στον Καναδά, που «πήρε μαζί του» στον βυθό της Νέας Γης 17 Έλληνες ναυτικούς.

Όταν ο Πόλεμος θα λήξει οι απώλειες είναι συγκλονιστικές. Το εμπορικό μας ναυτικό μετρούσε από βομβαρδισμούς, τορπιλισμούς και νάρκες απώλειες 486 φορτηγών πλοίων, χωρητικότητας 1.408.000 κοχ. Με άλλα λόγια, το 72% του στόλου μας είχε χαθεί. Και μαζί του -από τους σχεδόν 19.000 Έλληνες ναυτικούς- χάθηκαν 2.500, ενώ άλλοι 2.500 έμειναν ανάπηροι και πολλοί είχαν παραφρονήσει.

Στη μνήμη των Ελλήνων ναυτικών που χάθηκαν για την ελευθερία στις θάλασσες του κόσμου αφιερώνονται οι στίχοι που ακολουθούν:

Κάποτε γυρίζουν οι πλωτές ανυπόταχτες Ελληνικές πατρίδες: τα καράβια.

Οι φλόγες, εδώ, έχουν σβήσει. Το ελληνικό φως – φως αιώνιο, φως λυτρωτικό – αγκαλιάζει τώρα το θείο τοπίο των ερειπίων.

Ώρα συγκινητικών προσκλητηρίων.

Κάποιοι λείπουν από το πανηγύρι, που οροθετείται με την αφετηρία των καϋμών και το ξεκίνημα της δημιουργίας.

Μα όχι! Δεν είναι οι «κάποιοι» αυτοί, που λείπουν. Είναι ΕΚΕΙΝΟΣ!

Είναι ο Λάμπρος Κατσώνης. Ο Κανάρης. Ο Μιαούλης. Ο Κουντουριώτης.

Ο θαλασσόλυκος του ωκεανοπόρου, το φτωχό ναυτόπουλο της νησιωτικής γαλέρας…

Είναι ΕΚΕΙΝΟΙ που τους αναζητά τώρα η Ελλάδα, μαδώντας τα δαφνόφυλλα της Δόξας, πάνω από θάλασσες κι ωκεανούς…

 

Τα Ναυτικά Χρονικά γράφουν για την προσφορά των Ελλήνων ναυτικών και των ελληνικών εμπορικών πλοίων κατά τον Β΄ Π.Π.

Πηγή: Ιστορικό Αρχείο Ναυτικών Χρονικών, έτη 1940, 1945 & 1946

 

Φωτό: ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ/STR & «Ναυτικά Χρονικά»

Ακολουθήστε τα Ναυτικά Χρονικά στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις από την ελληνική Nαυτιλία, τις Μεταφορές και το Διεθνές Εμπόριο.