A. EOKE / Γνωμοδότηση περί Ναυτικής Πειρατείας
· Την 16/1/2013, η Ολομέλεια της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΕΟΚΕ) υιοθέτησε γνωμοδότηση πρωτοβουλίας με θέμα «Πειρατεία στη Θάλασσα: για μια δυναμική αντιμετώπιση από την ΕΕ». Η γνωμοδότηση υιοθετήθηκε με ψήφους 147 υπέρ, 1 κατά και 8 αποχές, με εισηγήτρια την Δρ. Άννα Μπρεδήμα (Ομάδα Ι – Εργοδότες) και εμπειρογνώμονα τον κ. Αlfons Guinier (ECSA).
Η γνωμοδότηση απηχεί πλήρως τις θέσεις της Ελλάδας καθώς και του ελληνικού και ευρωπαϊκού εφοπλισμού. Βασικός στόχος της είναι η ευαισθητοποίηση της Ευρωπαϊκής κοινής γνώμης και της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών στο πρόβλημα της πειρατείας προς άσκηση πίεσης προς τις κυβερνήσεις και τα κοινοτικά όργανα για μια πιο συντονισμένη και έντονη δράση προς πάταξη του φαινομένου. Για τον σκοπό αυτό τονίζεται ιδιαίτερα το οικονομικό και ανθρώπινο κόστος της πειρατείας.
Τα κύρια σημεία της γνωμοδότησης έχουν ως εξής:
· Η ΕΟΚΕ καλεί τα κράτη μέλη της ΕΕ και τα υπό ένταξη κράτη ή τα κράτη που έχουν συνάψει συμφωνίες σύνδεσης με την ΕΕ να κινηθούν νομικά κατά της πειρατείας και να ασκήσουν διώξεις κατά των πειρατών, σύμφωνα με το Άρθρο 105 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) 1982. · Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει τον ναυτιλιακό κλάδο να εφαρμόσει τις αναθεωρημένες Βέλτιστες Πρακτικές Διαχείρισης (BMP 4) σχετικά με τα μέτρα προστασίας επί του σκάφους. Τα κράτη μέλη καλούνται να επιτρέψουν τη χρήση ειδικευμένων ιδιωτικών ένοπλων φρουρών για την προστασία ευάλωτων πλοίων, σύμφωνα με τις σχετικές οδηγίες του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ). Η χρήση ιδιωτικών ένοπλων φρουρών δεν αποτελεί τη μοναδική λύση, δεν πρέπει να αποτελεί τον κανόνα και είναι συμπληρωματική των ΒΜΡ. Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να διαθέτουν χερσαίες στρατιωτικές μονάδες (Ένοπλα Αποσπάσματα Προστασίας Πλοίων – VPD) υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, ικανές να επιβιβασθούν σε πλοίο κατά τη διέλευσή του από περιοχές υψηλού κινδύνου. · Η ΕΟΚΕ είναι αντίθετη προς τον περιορισμό της καταβολής λύτρων διότι θεωρεί ότι δεν θα έχει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα και θα θέσει τους ομήρους σε ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο. Η ΕΟΚΕ καταδικάζει την πρακτική των πειρατών να δολοφονούν ή να βασανίζουν ναυτικούς ως μέσο άσκησης πίεσης για την καταβολή λύτρων. · Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι θεμέλιος λίθος της επίλυσης του προβλήματος της πειρατείας είναι η ανίχνευση και η πάταξη των σχετικών χρηματοοικονομικών ροών. Επικροτεί την εστίαση του ενδιαφέροντος στους χρηματοδότες και στον συντονισμό των βάσεων δεδομένων, έτσι ώστε να βελτιωθεί η κατανόηση του επιχειρηματικού μοντέλου των πειρατών. Χρειάζεται να καταρτισθεί στην ΕΕ μία «μαύρη λίστα» των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που εμπλέκονται σε «ξέπλυμα» πειρατικού χρήματος. Αξιέπαινο είναι το έργο της Europol και της Eurojust στον τομέα αυτό. · Η ΕΟΚΕ καλεί τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να αντιμετωπίσουν την κλιμάκωση της ένοπλης ληστείας στη θάλασσα (ARAS) και την κλοπή πετρελαίου στη Δυτική Αφρική και στον κόλπο της Γουινέας. Δεδομένου ότι ο τρόπος δράσης στην περίπτωση της ARAS είναι πολύ διαφορετικός από εκείνον των Σομαλών πειρατών, πρέπει να ληφθούν ειδικά μέτρα για την περιοχή αυτή. · Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη να ελευθερωθούν οι 218 ναυτικοί που κρατούνται σήμερα όμηροι και ενθαρρύνει την επαγγελματική κατάρτιση των ναυτικών σε θέματα αυτοπροστασίας καθώς και τη λειτουργία ειδικών κλινικών για ναυτικούς που έχουν κρατηθεί όμηροι. · Η ΕΟΚΕ ζητά συντονισμένη δράση της ΕΕ για τη διοχέτευση μέρους της αναπτυξιακής βοήθειας ή άλλων πόρων σε προγράμματα κατάρτισης νέων στο επάγγελμα του αλιέως, και για την προώθηση της αειφόρου γεωργίας και επιχειρηματικότητας. Η διαμόρφωση αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης των νέων στη Σομαλία θα μπορούσε να καταστήσει λιγότερο ελκυστική τη σταδιοδρομία στην πειρατεία.
Στην Ολομέλεια κατετέθησαν δύο τροπολογίες από τον συνδικαλιστή κ. D. Meynent (Ομάδα ΙΙ – Εργαζόμενοι – Γαλλία) με στόχο να μην αναφέρεται ότι οι νομοθεσίες των Κρατών Μελών της ΕΕ πρέπει να επιτρέπουν την πρόσληψη ιδιωτών ενόπλων φρουρών και να μην αναφέρεται ότι η ΕΕ καλείται να συνάψει διμερείς συμφωνίες με τρίτες χώρες για τη διέλευση των ενόπλων φρουρών. Οι τροπολογίες – χωρίς ψηφοφορία – έγιναν δεκτές στα πλαίσια διαδικασίας συμβιβασμού με την εισηγήτρια μετά από ουσιαστικές αλλαγές για να καλύπτονται και οι θέσεις του παγκόσμιου εφοπλισμού. Συγκεκριμένα, η τελικώς εγκριθείσα διατύπωση προβλέπει να επιτρέπεται στα Κράτη Μέλη της ΕΕ η απασχόληση δεόντως διαπιστευμένων ιδιωτών ενόπλων φουρών υπό την αίρεση της ύπαρξης ενός αυστηρού νομικού πλαισίου το οποίο θα θέτει την εκπαίδευσή τους υπ’ ευθύνη του Κράτους Μέλους της εγκατάστασής τους και θα ρυθμίζει τις ευθύνες του πλοιάρχου σε περίπτωση ανταλλαγής πυρών. Επίσης, καλείται η ΕΕ να διερευνήσει με τα παράκτια κράτη της περιοχής τα προβλήματα διέλευσης πλοίων με ιδιώτες ενόπλους φρουρούς.
Β. ΕΟΚΕ / Δημόσια Ακρόαση περί πειρατείας
· Την 24/1/13 η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) πραγματοποίησε στην έδρα της στις Βρυξέλλες Δημόσια Ακρόαση προς παρουσίαση της ανωτέρω γνωμοδότησης στα άλλα κοινοτικά όργανα και ιδιωτικούς φορείς.
Στην εκδήλωση συμμετείχε η Επίτροπος MARE κ. Μ. Δαμανάκη και ο Επίτροπος Μεταφορών κ. S. Kallas (εκπροσωπηθείς λόγω κωλύματος από τη Διευθύντρια κα. Μ. Jager), οι Ευρωβουλευτές κ.κ. P. Van Dalen και Γ. Κουμουτσάκος. Επίσης, μετείχαν εκπρόσωποι του Συμβουλίου Υπουργών, της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (EEAS), της Επιχείρησης Atalanta, του Ευρωπαϊκού Κοινού Ερευνητικού Κέντρου, ναυτιλιακοί ακόλουθοι 15 χωρών[1] καθώς και πληθώρα οργανώσεων του ιδιωτικού τομέα: Ευρωπαϊκή Ένωση Εφοπλιστικών Ενώσεων (ECSA), Διεθνές Ναυτικό Επιμελητήριο (ICS), Ευρωπαϊκά / Διεθνή Ναυτεργατικά Συνδικάτα (ETF / ITF), Ευρωπαϊκή Ένωση Φορτωτών, Intertanko, BIMCO, International Group of P&I Clubs, Save our Seafarers, Nautilus International, EMLO.
Γενική ήταν η εκτίμηση ότι η έκδοση της γνωμοδότησης της ΕΟΚΕ ήταν ιδιαίτερα επίκαιρη και το περιεχόμενό της υποστηρίχθηκε από όλους. Κοινή διαπίστωση ήταν η ανάγκη ανάληψης ολιστικής συντονισμένης δράσης όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Η ΕΕ δεν πρέπει να επαναπαυθεί από την πρόσφατη μείωση κρουσμάτων στην Ανατολική Αφρική λόγω της έξαρσης στη Δυτική Αφρική και ενδεχόμενης αναζωπύρωσης γενικότερα.
Η Επίτροπος Δαμανάκη δήλωσε ότι κοινή διαπίστωση της με τον Πρόεδρο Barroso είναι ότι πρέπει να αναληφθεί άμεση δράση για την απελευθέρωση των ομήρων. Παράλληλα η Επίτροπος, ανακοίνωσε την προσεχή έκδοση Ανακοίνωσης περί Στρατηγικής Ασφαλείας (Security Strategy) της ΕΕ που θα αφορά και την πειρατεία, αλλά θα είναι ευρύτερης εφαρμογής. Η Επίτροπος ενημέρωσε για την αναληφθείσα δράση της ΕΕ στο θέμα της ναυτικής επιτήρησης πλοίων (maritime surveillance) και δημιουργίας ειδικής βάσης δεδομένων. Εκπρόσωπος του Κοινού Ερευνητικού Κέντρου (Joint Research Center) της ΕΕ ανακοίνωσε την δραστηριοποίηση του στην παρακολούθηση της θαλάσσιας κυκλοφορίας, γεγονός που θα διευκολύνει και την πάταξη της πειρατείας
Ανακοινώθηκε ότι στις φυλακές της Ανατολικής Αφρικής κρατούνται άνω των 1.000 πειρατές βάσει συμφωνιών μεταφοράς τους, αλλά υστερεί η ποινική δίωξη των επικεφαλής εμπλεκομένων στις χρηματικές ροές της πειρατείας.
Επίσης, τονίσθηκε η ανάγκη να «κλείσουν» τα υφιστάμενα νομοθετικά κενά για την πάταξη της πειρατείας, να κυρωθεί η ΔΣ των Ηνωμένων Εθνών περί Δικαίου της Θαλάσσης (UNCLOS) και η ανάγκη συστηματικής προσέγγισης από την ΕΕ της πειρατείας στις χώρες της Δυτικής Αφρικής όπου οι νηοπομπές δεν αποτελούν λύση.
[1] Αίγυπτος, Μπενίν, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Λιθουανία, Ολλανδία, Νορβηγία, Πολωνία, Φιλιππίνες, Πορτογαλία, Τουρκία και ΗΠΑ (ΝΑΤΟ, State Department).
