Ο διεθνώς αναγνωρισμένος Γάλλος εικαστικός καλλιτέχνης δημιουργεί αποκλειστικά για τη Στέγη ένα νέο συμμετοχικό έργο, με επίκεντρο τα βλέμματα και τους χτύπους της καρδιάς των Αθηναίων.
Ο Κριστιάν Μπολτάνσκι έρχεται στη Στέγη και παρουσιάζει μια εγκατάσταση ειδικά σχεδιασμένη για τον εκθεσιακό χώρο, που έχει ως βασικό δομικό υλικό το βλέμμα των Αθηναίων. Ο Γάλλος καλλιτέχνης συγκεντρώνει φωτογραφίες ταυτότητας των συμπολιτών μας, απομονώνει και μεγεθύνει τα μάτια τους και δημιουργεί ένα νέο, in situ, έργο. Παράλληλα προτείνει στους επισκέπτες της έκθεσης να καταγράψουν σε πραγματικό χρόνο τον χτύπο της καρδιάς τους που είναι τόσο μοναδικός όσο και το δαχτυλικό τους αποτύπωμα, και τον οποίο θα μπορούν να πάρουν μαζί τους σε ένα cd φεύγοντας από την έκθεση, διατηρώντας έτσι για πάντα ζωντανό τόσο το βιολογικό όσο και το ψυχικό αποτύπωμά τους.
Ο Μπολτάνσκι μας προσκαλεί να μπούμε σωματικά μέσα στο έργο του, με όλες τις αισθήσεις μας ενεργοποιημένες και να περπατήσουμε ανάμεσα σε βλέμματα που μας κοιτάζουν και τα κοιτάζουμε. Έτσι μας οδηγεί από το ατομικό στο συλλογικό και από το «κοιτάζω» στην υψηλότερη βαθμίδα του «βλέπω», δηλαδή στην απόκτηση συνείδησης και αυτοσυνειδησίας.
Ο καλλιτέχνης, έχοντας ως όπλα τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες που περισυλλέγει ως κειμήλια ανθρώπων που δεν γνωρίζει προσωπικά, το υποκίτρινο θαμπό φως των παλιομοδίτικων λαμπτήρων, τους ψηφιακούς χρονομέτρες που καταμετρούν στιγμή με στιγμή την ανθρώπινη ύπαρξη, χαρακτηρίζεται σήμερα ως ο απόλυτα ανθρωποκεντρικός καλλιτέχνης, αρχειοθέτης και τεκμηριωτής του ανθρώπινου ίχνους.
Ο ουμανιστής Μπολτάνσκι προασπίζεται σε όλη τη διάρκεια της καλλιτεχνικής ζωής του το δικαίωμα στην ελευθερία, το οποίο αναλογεί σε κάθε ανθρώπινο ον, ανεξάρτητα από την καταγωγή και το θρήσκευμά του ή την κοινωνική τάξη στην οποία ανήκει. Αυτή η ελευθερία είναι που διεκδικεί για όλα τα ανώνυμα θύματα των στρατοπέδων συγκέντρωσης, για όλους τους ανώνυμους πολίτες όλων των χωρών του κόσμου, οι οποίοι υφίστανται κάθε πιθανή μορφή καταπίεσης.
Η έκθεση με τίτλο Βλέμματα, σε επιμέλεια της ιστορικού τέχνης και Διευθύντριας Εικαστικών της Στέγης, Μαριλένας Β. Καρρά, θα διαρκέσει από τις 8 Οκτωβρίου 2013 έως και τις 12 Ιανουαρίου 2014.
Ο Κριστιάν Μπολτάνσκι (γενν. 1944) είναι Γάλλος γλύπτης, φωτογράφος, ζωγράφος και σκηνοθέτης. Είναι αδελφός του Luc Boltanski και σταθερός συνεργάτης της καλλιτέχνιδας Annette Messager.
Γεννήθηκε στο Παρίσι με Καθολική και εβραϊκή κληρονομιά. Άρχισε να ζωγραφίζει το 1958 μην έχοντας ακαδημαϊκή καλλιτεχνική εκπαίδευση. Το κοινό άρχισε να τον παρατηρεί από το 1960, με κάποιες ταινίες μικρού μήκους και τη δημοσίευση των πολλών σημειωματαρίων του. Το 1970, άρχισε να πειραματίζεται με τη δημιουργία αντικειμένων από πηλό και άλλα ασυνήθιστα υλικά (όπως ζάχαρη ή γάζες). Επίσης, στη δεκαετία του 1970, ο Μπολτάνσκι άρχισε να χρησιμοποιεί κυρίως τη φωτογραφία ως εκφραστικό μέσο για τη διερεύνηση της συνείδησης και της μνήμης. Μετά το 1976, άρχισε να κάνει κολάζ από κομμάτια φωτογραφιών με θέμα τη φύση και την κοινοτοπία στην καθημερινή ζωή, προκειμένου να αντικατοπτρίσει τη συλλογική αισθητική του σύγχρονου πολιτισμού με στερεοτυπικό τρόπο. Απομακρύνεται από τα εκφραστικά μέσα της πρώιμης δημιουργίας του και πειραματίζεται με έτοιμα αντικείμενα. Η χρήση μικρών, πολύχρωμων φιγούρων από χαρτόνι, νήμα και φελλό, τοποθετημένες φωτογραφικά σε μεγάλη εικόνα, τον βοήθησε να δημιουργήσει αποτελεσματικές θεατρικές συνθέσεις. Τα έργα αυτά, τον ενθάρρυναν να ξεκινήσει τη δημιουργία κινητικών εγκαταστάσεων. Το έργο Σκιές (1984) αποτελείται από δυνατό φως επικεντρωμένο σε εικονιστικά σχήματα και μορφές, παράγοντας ένα μυστηριώδες περιβάλλον με κινούμενες σιλουέτες.
Το 1986, ο Μπολτάνσκι άρχισε τη δημιουργία εγκαταστάσεων με μεικτά μέσα, χρησιμοποιώντας εκτεταμένα φως και σκιές. Κουτιά από κασσίτερο, κατασκευή που μοιάζει με βωμό πλαισιωμένο από φωτογραφίες (π.χ. Chases School, 1986-1987), φωτογραφίες Εβραίων μαθητών στη Βιέννη το 1931, χρησιμοποιούνται ως μια ισχυρή υπενθύμιση της γενοκτονίας των Εβραίων από τους Ναζί , με όλα αυτά τα στοιχεία και τα υλικά στο έργο του να λειτουργούν για την ανασυγκρότηση του παρελθόντος.
Κατά τη δημιουργία της Reserve (έκθεση στη Basle, Μουσείο Gegenwartskunst, 1989), ο Μπολτάνσκι γέμισε τα δωμάτια και τους διαδρόμους με φθαρμένα ρούχα αποδίδοντας την ανθρώπινη τραγωδία σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Όπως και στα προηγούμενα έργα του, τα αντικείμενα χρησιμεύουν ως αμείλικτη υπενθύμιση για την ανθρώπινη εμπειρία και το τραύμα. Στο έργο του Monument (Odessa) χρησιμοποιεί έξι φωτογραφίες Εβραίων φοιτητών, διατηρώντας με αυτό τον τρόπο τη μνήμη των νεκρών.
«Η δουλειά μου αφορά στο γεγονός του θανάτου, αλλά δεν αφορά στο ίδιο το Ολοκαύτωμα», λέει ο Μπολτάνσκι.
Επιπλέον, η τεράστια εγκατάστασή του με τίτλο No Man’s Land (2010) στο Οπλοστάσιο της Park Avenue στη Νέα Υόρκη, αποτελεί ένα υπέροχο παράδειγμα για το πώς οι κατασκευές και οι εγκαταστάσεις του εντοπίζουν τις ζωές όσων έχουν χαθεί και ξεχαστεί.
Ο Κριστιάν Μπολτάνσκι έχει λάβει μέρος σε περισσότερες από 150 εκθέσεις σε όλο τον κόσμο. Μεταξύ άλλων, ατομικές του εκθέσεις έχουν παρουσιαστεί στα: Kunstmuseum Liechtenstein, Magasin 3 in Stockholm, La Maison Rouge gallery, Institut Mathildenhöhe, Kewenig Galerie, The Musée d’Art et d’Histoire du Judaïsme και αλλού.
Το 2011, το μουσείο Es Baluard (Mallorca, Spain), παρουσίασε το Signatures, εγκατάσταση που υλοποίησε ο Μπολτάνσκι ειδικά για το μουσείο, και η οποία επικεντρώνεται στη μνήμη των εργατών που έχτισαν τους τοίχους του μουσείου το 17ο αιώνα.
Το 2012 ο Μπολτάνσκι υλοποίησε την εγκατάσταση TotentanzII, για το Centre for International Light Art (www.lichtkunst-unna.de) στην πόλη Unna της Γερμανίας. Μια Εγκατάσταση Σκιών με φιγούρες από χαλκό.
Ο ίδιος ο Κριστιάν Μπολτάνσκι για το έργο του:
-«Πάντα λέω πως είμαι μεγάλος ψεύτης. Όμως η πραγματικότητα είναι τόσο περίπλοκη, που το ψέμα είναι για την ακρίβεια θετικό. Και σε κάθε περίπτωση, το να δημιουργείς τέχνη δε σημαίνει ότι λες την αλήθεια, αλλά ότι την κάνεις αισθητή».
-«Όταν κατάλαβα ότι η ιστορία υπερβαίνει το άτομο και το καθορίζει, έπεσα σε κατάθλιψη».
-«Ποτέ δεν φωτογραφίζω εγώ ο ίδιος. Αισθάνομαι περισσότερο ότι ανακυκλώνω παρά φωτογραφίζω».
- «Όλοι μας πεθαίνουμε δύο φορές – μία όταν πεθαίνουμε πραγματικά και μία όταν κανένας άνθρωπος επί γης δεν αναγνωρίζει τη φωτογραφία μας.»
-«Πιστεύω πως όλες οι ανθρώπινες πράξεις είναι ανόητες. Οι καλλιτεχνικές πράξεις είναι επίσης ανόητες, αλλά τουλάχιστον είναι περισσότερο ξεκάθαρο.»
-«Η φωτογραφία χρησιμοποιείται ως αποδεικτικό στοιχείο, αλλά η απόδειξη μας ξεγελά.»
-«Όσο περισσότερο δουλεύεις, τόσο λιγότερο υπάρχεις. Πιστεύω (ή τουλάχιστον πίστευα, αφού πλέον δε νομίζω πως είναι ολοκληρωτικά αλήθεια) πως ο καλλιτέχνης μοιάζει με κάποιον που κουβαλάει έναν καθρέφτη, στον οποίο όλοι μπορούν να δουν και να αναγνωρίσουν τους εαυτούς τους, τόσο που το άτομο που κουβαλάει τον καθρέφτη, τελικά να μην είναι τίποτα.»
-«Προσπαθώ να βρω εικόνες που να είναι αρκετά ασαφείς που θα διαδοθούν όσο περισσότερο γίνεται, εικόνες αόριστες που οι θεατές θα μπορούν να ερμηνεύσουν κατά το δοκούν.»
-«Η φωτογραφία αντικαθιστά τη μνήμη. Όταν κάποιος πεθαίνει, μετά από λίγο διάστημα δεν μπορείς να τον οπτικοποιήσεις πια, οπότε τον θυμάσαι μόνο μέσα από τις εικόνες του».
Παράλληλες δράσεις:
8 Οκτωβρίου: Masterclass με τον Christian Boltanski
11 Νοεμβρίου: Συζήτηση με τον Christian Boltanski
Επιμέλεια έκθεσης: Μαριλένα Β. Καρρά
Διάρκεια έκθεσης: 8 Οκτωβρίου 2013 – 12 Ιανουαρίου 2014
Εκθεσιακός χώρος «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης»
Μέρες και ώρες λειτουργίας: καθημερινά, από τις 12:00 – 21:00
Εισιτήρια: 6€ | Μειωμένο: 4€
Αποκτήστε το εισιτήριό σας από τα εκδοτήρια εισιτηρίων της Στέγης.
