Τη βεβαίωση πως η κυβέρνηση δείχνει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για τη ναυτιλία και θα λάβει σύντομα αποφάσεις εξέφρασε ο υφυπουργός Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας Άδωνις Γεωργιάδης, στη διάρκεια της χθεσινής εκδήλωσης κοπής της πρωτοχρονιάτικης πίττας του Ναυτικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΝΕΕ).
Παράλληλα ο υφυπουργός ερμηνεύοντας τις δηλώσεις του προέδρου της ΕΕΕ Θ. Βενιάμη, μετά τη συνάντησή του με τον πρωθυπουργό, τόνισε ότι «είμαστε πολύ κοντά στην απόκτηση εκείνων των εργαλείων που θα δώσουν νέα ώθηση στην ελληνική ναυτιλία».
Στη χθεσινή εκδήλωση ο πρόεδρος του ΝΕΕ, Γιώργος Γράτσος, επεσήμανε, μεταξύ άλλων, στην ομιλία του:
«Η Ελλάδα είναι μια θάλασσα σπαρμένη νησιά. Το θαλάσσιο στοιχείο για χιλιετίες ήταν η δύναμη και η πεμπτουσία της Ελλάδος. Η θάλασσα είναι στο DNA μας. Ας την κρατήσουμε εκεί.
Σήμερα η πατρίδα μας για 3η χρονιά περνάει πολύ δύσκολες στιγμές επειδή, για πάρα πολλά χρόνια, δανειζόμασταν όλο και περισσότερα για να ξοδεύουμε πολύ πέραν της όποιας παραγωγής μας.
Η ανασφάλεια και η αβεβαιότητα έχουν δημιουργήσει επιφυλακτικότητα σε ότι αφορά τις επενδύσεις στη χώρα μας, είτε από Έλληνες, είτε από αλλοδαπούς.
Σ’ αυτό το ζοφερό περιβάλλον η μόνη σταθερή πρωτιά της Ελληνικής οικονομίας είναι η δυναμική Ελληνική ναυτιλία, που αποτελεί σημείο αναφοράς. Αυτή σήμερα προβάλλει την Ελλάδα. Η Ελληνική ναυτιλία και οι εκπρόσωποί της θεωρούνται στρατηγικοί εταίροι στις μεταφορές, κυρίως πρώτων υλών, τροφίμων και καυσίμων, των μεγαλυτέρων οικονομιών του κόσμου.
Αυτό προσδίδει διαπραγματευτική δύναμη στην Ελλάδα.
Η ναυτιλία σε όλες τις της μορφές δημιουργεί περί τις 400.000 άμεσα και έμμεσα εξαρτώμενες θέσεις εργασίας. Η ποντοπόρος ναυτιλία προσφέρει σταθερά και ανέξοδα 15 με 19 δισεκατομμύρια ΕΥΡΩ συνάλλαγμα στην Ελληνική οικονομία ετησίως και δημιουργεί το 75% αυτών των θέσεων εργασίας.
Σύγκριση δύο Ελληνικών Ναυτιλιών
Η Ελληνόκτητη ποντοπόρος ναυτιλία, η οποία δραστηριοποιείται παγκοσμίως, είναι πρώτη στον κόσμο και ανταγωνιστική επειδή λειτουργεί μακρυά από τον κρατικό παρεμβατισμό. Τουναντίον Ελληνικής σημαίας κρουαζιερόπλοια, κάποτε ο πρωτοπόρος και ο μεγαλύτερος παρόμοιος στόλος της Μεσογείου, σήμερα υπάρχουν μόνο δύο. Η ακτοπλοΐα τον τελευταίο καιρό είναι σημαντικά ζημιογόνος, με αβέβαιο μέλλον. Αυτό είναι το αναπόφευκτο αποτέλεσμα των νομοθετικά προστατευμένων «κλειστών επαγγελμάτων» που επιβάλλουν αποτυχημένες ολιγοπωλιακές σοσιαλιστικές αντιλήψεις.
Παράδειγμα προοπτικής
Με παράδειγμα την ποντοπόρο μας ναυτιλία θα έπρεπε η Ελλάδα να απορρίψει παρόμοιες πρακτικές, και να αγκαλιάσει την αντίληψη μιας μοντέρνας, λειτουργικής και δυναμικής οικονομίας της αγοράς.
Έτσι θα αφήσει «χιλιάδες λουλούδια να ανθίσουν». Έτσι θα έρθει η άνοιξη της Ελληνικής οικονομίας για να μπορέσουμε να αναστρέψουμε το σημερινό απαισιόδοξο κλίμα και να δημιουργηθούν νέες, ανταγωνστικές θέσεις εργασίας.
Είμαστε ευλογημένοι να ζούμε, πιθανώς, στο ωραιότερο κομμάτι του πλανήτη, όπου αναπτύχθηκε ο σημαντικότερος πολιτισμός της αρχαιότητας. Με κατάλληλο λειτουργικό σύστημα βασισμένο στην πρωτοπορία της Ελληνικής ποντοπόρου ναυτιλίας και τον υγιή ανταγωνισμό, θα μπορούσε να αναπτυχθεί η Ελλάδα σε πολιτιστικό, τουριστικό, οικονομικό, ναυτιλιακό και διαμετακομιστικό κέντρο της Ανατολικής Μεσογείου. Οι σημερινές συγκυρίες μας ευνοούν στην κατεύθυνση αυτή.
Επίσης θα μπορούσαμε να είμαστε το προτιμώμενο θέρετρο όχι μόνον της Ευρώπης, αλλά του κόσμου. Αυτά όλα θα μπορούσαν να γίνουν αρκετά σύντομα αν βγάζαμε τις παρωπίδες και σπάγαμε τα νοητικά δεσμά που μας κρατάνε πίσω.
Αντίστοιχα, θα μπορούσαν να αναπτυχθούν και άλλοι, μη ναυτιλιακοί τομείς όπου έχουμε συγκριτικά πλεονεκτήματα.
Θα αναφερθώ εν τάχει σε μερικά θέματα που ανέξοδα βελτιώνονται και θα δημιουργούσαν ανάπτυξη:
Κρουαζιέρα
Προσπαθούμε σήμερα να αυξήσουμε τα έσοδα. Καλό είναι να αναλογιστούμε ότι για πολλές δεκαετίες συντηρούσαμε το cabotage στις κρουαζιέρες και έτσι χάναμε πολλές εκατοντάδες χιλιάδες εκατομμύρια, και τα τελευταία χρόνια δισεκατομμύρια ΕΥΡΩ ετησίως. Αν είχαμε αλλάξει τον νόμο νωρίτερα, θα είχαμε από καιρό τώρα περισσότερα έσοδα, οπότε το χρέος της χώρας θα ήταν πολλά δισεκατομμύρια λιγότερο, άρα τα επιβαλλόμενα μέτρα στην κοινωνία θα ήταν πολύ λιγότερα.
Η ανταγωνιστικότητα δημιουργεί πλούτο και θέσεις εργασίας. Κάθε νομοθετικά προστατευμένη θέση εργασίας είναι εξ’ ορισμού μη ανταγωνιστική, ανεβάζει το κόστος παραγωγής και υπηρεσιών και έτσι καταστρέφει πολλαπλάσιες θέσεις εργασίας στη υπόλοιπη οικονομία. Στην περίπτωση της κρουαζιέρας στην Ελλάδα εκτιμάται ότι χάνονται σήμερα περίπου €1.5δισ. και 18.000 θέσεις εργασίας που θα δημιουργούντο αν απελευθερώνετο πλήρως το cabotage.
Ελπίζουμε η προτεινόμενη νομοθετική ρύθμιση να έχει λάβει υπ’όψιν της τις απαιτήσεις της αγοράς για να προσελκύσουμε επιτέλους το «homeporting» των κρουαζιερόπλοιων. Τα πολλά έσοδα για την Ελλάδα θα είναι από το «homeporting», όχι από τις προσεγγίσεις. Η σχέση προσόδων μεταξύ τους είναι 10:1.
Τα λιμάνια υποδοχής κρουαζιερόπλοιων πρέπει να έχουν γρήγορη πρόσβαση σε αεροδρόμια και τουριστικά αξιοθέατα, άλλως δεν θα προσελκύσουν πλοία. Οι γραφικές καθυστερήσεις άλλων εποχών είναι ξεπερασμένες. Οι κρουαζιέρες σήμερα οργανώνονται με σφικτά χρονοδιαγράμματα. Πρέπει πρώτα να εξασφαλισθεί η καλή πρόσβαση και μετά να γίνουν οι λιμενικές επενδύσεις.
Η Ελλάδα είναι ο επιθυμητός προορισμός, η νομοθεσία είναι το πρόβλημα.
Επαγγελματικά σκάφη αναψυχής
Ο κλάδος αυτός πλήττεται οικονομικώς από την υπάρχουσα νομοθεσία και βαίνει προς αφανισμό.
Αν δεν γίνουν τα Ελληνικά επαγγελματικά σκάφη αναψυχής ανταγωνιστικά, θα πληθαίνουν τα αντίστοιχα ξένα στις Ελληνικές θάλασσες με αφετηρία την πατρίδα τους. Έτσι θα χάνει η Ελλάδα σημαντικά παράπλευρα έσοδα, κατά τον ίδιο τρόπο που τα χάνει από τα κρουαζιερόπλοια.
Ακτοπλοΐα
Η ακτοπλοΐα λειτουργεί σήμερα ως «κλειστό επάγγελμα» σε βάρος της οικονομίας.
Με καλύτερη και φθηνότερη προσβασιμότητα, τα νησιά μας θα αναπτύσσοντο τουριστικώς πολύ περισσότερο, με σημαντικά οφέλη για την οικονομία. Συμφωνα με μελέτη που έκανε το ΝΕΕ για κάθε €1 μείωση του κόστους εισητηρίου αυξάνονται κατά €10 τα έσοδα.
Αν εφαρμόζετο ο κανονισμός 3577/92 της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι διατάξεις της STCW του ΙΜΟ, το κόστος των εισητηρίων θα μειώνετο από 11% εως 18%, αναλόγως του πλοίου. Δεν νοείται πλοίο που είχε επάνδρωση 17 άτομα στην Δυτική Ευρώπη να έχει 31 άτομα στην Ελλάδα.
Τα νησιά εισάγουν μεγάλες ποσότητες υλικών, τροφίμων και καυσίμων με πλοία της ακτοπλοϊας. Όπως έχει σήμερα, πληρώνεται διπλό ΦΠΑ στον θαλάσσιο σκέλος της μεταφοράς. Ένα στο εισιτήριο και άλλο ένα στον λογαριασμό του μεταφορέα. Έτσι ακριβαίνει δυσανάλογα το κόστος ζωής στα νησιά που απωθεί τον τουρισμό και ως εκ τούτου την ανάπτυξή τους.
Παρά τα ακριβά εισιτήρια η ακτοπλοΐα για τρίτη χρονιά καταγράφει σημαντικές ζημιές. Όπως πάει σε λίγο τα νησιά δεν θα εξυπηρετούνται.
Η ακτοπλοΐα χρειάζεται ελαστικές συνθέσεις και λειτουργικό πλαίσιο. Η καλή, προσιτή εξυπηρέτηση και η ανάπτυξη της νησιωτικής Ελλάδας, όπου ζούν περίπου 1.300.000 άνθρωποι, είναι πολύ σημαντικότερη από τις επαγγελματικές διεκδικήσεις μερικών χιλιάδων βοηθητικού προσωπικού. Δεν νοείται να έχουν την ίδια σύνθεση τα ακτοπλοϊκά χειμώνα/καλοκαίρι. Μεταφέρουν πολύ λιγότερο κόσμο όταν τελειώνει το καλοκαίρι.
Σε αντίστοιχες περιπτώσεις οι αεροπορικές εταιρείες εξυπηρετούν δρομολόγια σε συνδυασμό με άλλες εταιρείες η και δρομολογούν μικρότερα αεροπλάνα. Το ίδιο θα μπορούσε να εφαρμοσθεί και στις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες.
Μικρά φορτηγά πλοία
Ο στόλος των μικρών φορτηγών πλοίων που δραστηριοποιείται στο εσωτερικό εμπόριο, γηράσκει επικίνδυνα και βαίνει προς απαξίωση. Αυτό είναι κρίμα, ιδίως τέτοιες εποχές. Όπως πάει, δεν θα μπορεί σε λίγο να εξυπηρετήσει πια τα νησιά μας.
Για να γίνει ανταγωνιστικός, πρέπει να βελτιωθεί το θεσμικό πλαίσιο σχετικά με την στελέχωση, πρόσβαση στα λιμάνια, διοικητικές υπηρεσίες κλπ.
Σκάφη αναψυχής
Τα Ελληνικά νησιά και ακρογιάλια είναι ο προτιμητέος προορισμός του θαλασσιου τουρισμού με σκάφη αναψυχής, που άμεσα η έμμεσα προσφέρουν και πάρα πολλές θέσεις εργασίας. Παρά ταύτα το σκάφος αναψυχής στην Ελλάδα είναι παρεξηγημένο και βρίσκεται υπό διωγμό, επιβαρυνόμενο από εξωπραγματική φορολογία.
Με τη νομοθετική ρύθμιση του 2009 έφυγαν σε γειτονικές χώρες περίπου το 25% των σκαφών που ελλιμενίζοντο σε Ελληνικές μαρίνες, κυρίως ξένων ιδιοκτητών, προκαλώντας μεγάλη ζημιά στην οικονομία.
Η Ελλάδα έχει 16.300χμ ακτογραμμής αλλά εδώ ελλιμενίζονται μόνο περίπου 14.000 σκάφη αναψυχής, Ελληνικά η ξένα, 9.000 των οποίων σε μαρίνες. Τουναντίον η Γαλλία με 3.427χμ ακτογραμμή, μεγάλο μέρος των οποίων είναι στον Ατλαντικό, φιλοξενεί 200.000 αντίστοιχα σκάφη, 160.000 των οποίων σε μαρίνες. Δεν είναι δυνατόν να είναι σωστές και οι δύο προσεγγίσεις, η μία πρέπει να είναι εσφαλμένη.
Προσπαθώντας να υπολογίσει το όφελος των σκαφών αναψυχής στην Εθνική οικονομία, το ΝΕΕ κάνει μια μελέτη με το Πανεπιστήμιο Πειραιώς τα αποτελέσματα της οποίας πιστεύουμε να έχουμε σύντομα.
Πρέπει να σημειωθεί ότι περίπου 120 επαγγέλματα στηρίζονται από αυτά και εκτιμάται ότι τα σκάφη αναψυχής, άμεσα η έμμεσα δημιουργούν περίπου 100.000 θέσεις εργασίας.
Αν είχαμε σωστή πολιτική, θα είχαμε χιλιάδες περισσότερα σκάφη αναψυχής, Ελληνικά και φιλοξενούμενα ξένα, ελλιμενισμένα σε πολλές Ελληνικές μαρίνες. Έτσι θα δημιουργούντο πολλές χιλιάδες επιπλέον θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα.
Εμπορικά Λιμάνια
Το ΝΕΕ για χρόνια προτρέπει τη δημιουργία της Ελλάδας ως διαμετακομιστικό κέντρο της Ανατολικής Μεσογείου πράγμα που προϋποθέτει καλές σιδηροδρομικές και οδικές προσβάσεις. Η σιδηροδρομική σύνδεση του Ικονίου με το Θριάσιο πεδίο, μικρότερη από 20 χιλιόμετρα, 20 περίπου χρόνια τώρα έχει αρχίσει αλλά δεν τελειώνει. Αυτό ζημιώνει την Ελλάδα διότι της αποστερεί την εξυπηρέτηση των άλλων Βαλκανικών χωρών.
Οι μεταφορές Ασιατικών αγαθών μέσω της Ανατολικής Μεσογείου στην Ευρωπαϊκή και Ανατολική Ευρωπαϊκή ενδοχώρα, όπου προωθούνται κυρίως σιδηροδρομικώς, αυξάνουν με ρυθμό 7.7% ετησίως ενώ ο ρυθμός ανάπτυξης μέσω Βορείου Ευρώπης είναι μόνο 4.6% ετησίως.
Αυτό ήταν αναμενόμενο διότι ο χρόνος μεταφοράς μέσω Ελλάδας θα ήταν 8 με 10 μέρες λιγότερος από το ταξίδι ως το Ρότερνταμ. Το ΝΕΕ το προέβαλε από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 σε «ώτα μη ακουώντων». Εφ’ όσον υπάρξει καλή σιδηροδρομική σύνδεση, μέσω του Πειραιά επιτυγχάνεται η συντομότερη εξυπηρέτηση της Βαλκανικής ενδοχώρας.
Σήμερα αναπτύσσεται ραγδαία η Τεργέστη, που είναι περίπου 2 μέρες πλού περισσότερες από ότι η Ελλάδα, πράγμα που δεν πιστεύουμε να εξυπηρετεί τις βαλκανικές συνδέσεις. Πρέπει άμεσα να βελτιωθούν οι κατάλληλες υποδομές στην Ελλάδα πριν εδραιωθούν άλλοι.
Ναυπηγοεπισκευή
Δεν είναι λογικό να παράγει η ναυπηγοεπισκευή στην Ευρώπη, και να έχει ουσιαστικά χρεοκοπήσει στην πατρίδα του εφοπλισμού. Κατεστημένες νοοτροπίες έκαναν και εδώ το «θαύμα» τους ανεβάζοντας το μικτό κόστος εργασίας στα €214 ημερησίως με εργασία 27,5 ωρών την εβδομάδα. Αυτός ο συνδυασμός μόνο ανάπτυξη δεν φέρνει. Ποιες δυνάμεις αλήθεια θέλουν την απαξίωση της ναυπηγοεπισκευής στην Ελλάδα;
Ναυτική εκπαίδευση
Την ναυτική τεχνογνωσία την έχουν κυρίως οι αξιωματικοί. Με αυτήν κρατιέται η ναυτιλία στην Ελλάδα. Καλό είναι να δημιουργούνται περισσότεροι. Υπάρχει παγκόσμια έλλειψη αξιωματικών.
Η όποια ανεργία, αν υπάρχει, σηματοδοτεί μόνο την έλειψη ανταγωνιστικότητάς των ανέργων αξιωματικών. Αυτό έχει σχέση με την παρεχόμενη εκπαίδευση και μετακπαίδευση.
Εδώ πρέπει να εισακουσθούν οι προτάσεις της ναυτιλίας που χρόνια προβάλλουμε.
Συμπεράσματα
Αν είχαμε αναπτύξει την οικονομία μας με όραμα την εξωστρέφεια, η Ελλάδα θα μπορούσε να είναι τουλάχιστον το ναυτιλιακό, οικονομικό τουριστικό και διαμετακομιστικό κέντρο της Ανατολικής Μεσογείου.
Οι ιδεολογικές παρωπίδες και το λειτουργικό μας σύστημα είναι αυτά που μας βάζουν στο περιθώριο και βουλιάζουν την χώρα. Όπου αλλού στον κόσμο οι Έλληνες μεγαλουργούν.
Με άλλα λόγια, πέρα από τα πολύ σημαντικά οφέλη που προσφέρει η ποντοπόρος ναυτιλία στην πατρίδα μας, η γενικότερη ενασχόληση με την θάλασσα και τον θαλάσσιο τουρισμό, αν είχε αφεθεί να λειτουργήσει σωστά, θα μπορούσε να προσφέρει πολλά περισσότερα ετησίως στην Εθνική οικονομία.
Ο εν δυνάμει αυτός πλούτος είναι στα χέρια μας, φθάνει να αλλάξουμε άρδην τον τρόπο σκέψης μας και το λειτουργικό σύστημα που χρεοκόπησε την χώρα μας, και ακόμα κρατάει πίσω την ανάπτυξη της.
Έτσι θα ευημερήσει η πατρίδα μας και όλοι οι Έλληνες. Έτσι θα αφήσουμε την Ελλάδα καλύτερη για τα παιδιά μας.
