Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, José Manuel Barroso, εκφώνησε ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου την ετήσια ομιλία για την κατάσταση της Ένωσης, παρουσιάζοντας τους κύριους στόχους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2012, προβαίνοντας παράλληλα σε απολογισμό της τρέχουσας κατάστασης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Την ομιλία ακολούθησε συζήτηση κατά την οποία οι ευρωβουλευτές σχολίασαν τις επιδόσεις της Επιτροπής και παρουσίασαν τα αιτήματά τους για μελλοντική δράση.
Ο Πρόεδρος Barroso ανέπτυξε στην ομιλία του:
Την πρόκληση που αντιμετωπίζει η Ένωση σχετικά με την χρηματοπιστωτική, οικονομική και κοινωνική κρίση, αναλύοντας τα αίτια που την προκάλεσαν, καθώς και τους παγκόσμιους αστάθμητους παράγοντες που την εντείνουν (φυσικές καταστροφές, κοινωνικοπολιτικές ακρότητες, λαϊκισμός κλπ).
Παρά την κρίση πολιτικής εμπιστοσύνης που έχει επέλθει, ο Πρόεδρος υπογράμμισε χαρακτηριστικά πως “Η Ευρώπη έχει μέλλον και για να αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη χρειαζόμαστε σταθερότητα, ανάπτυξη αλλά και πολιτική βούληση, και πολιτική ηγεσία…”
Σχετικά με την Ελλάδα, ο Πρόεδρος κ. Barroso ανέφερε επ’ ακριβώς τα εξής:
Ας αρχίσω με την Ελλάδα. Η Ελλάδα είναι, και θα παραμείνει, μέλος της ζώνης του ευρώ. Η Ελλάδα πρέπει να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της στο ακέραιο και εγκαίρως. Με τη σειρά τους, τα υπόλοιπα μέλη της ζώνης του ευρώ έχουν υποσχεθεί, αφενός, να υποστηρίξουν την Ελλάδα και, αφετέρου, να αλληλοϋποστηρίζονται. Σύμφωνα με τη δήλωση της συνόδου κορυφής της ζώνης του ευρώ, στις 21 Ιουλίου: «Είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε τις χώρες που υπάγονται σε προγράμματα έως ότου ανακτήσουν πρόσβαση στις αγορές, με την προϋπόθεση ότι θα εφαρμόσουν επιτυχώς τα προγράμματα αυτά.»
Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο δημιούργησα την Ειδική Ομάδα για την Ελλάδα.
Μόλις δρομολογήσαμε σχέδιο δράσης βασιζόμενο σε δύο βασικούς άξονες:
100 περίπου βιώσιμα και υψηλής ποιότητας έργα, με επενδύσεις σε όλες τις ελληνικές περιοχές, ώστε να αξιοποιηθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο οι εναπομένουσες χορηγήσεις για την Ελλάδα στο πλαίσιο των διαρθρωτικών ταμείων,
σοβαρές προσπάθειες για τη μείωση των γραφειοκρατικών διαδικασιών όσον αφορά τα ευρωπαϊκά συγχρηματοδοτούμενα έργα.
15 δισεκατομμύρια ευρώ μένουν ακόμη να δαπανηθούν στην Ελλάδα από τα διαρθρωτικά ταμεία. Τα κεφάλαια αυτά θα στηρίξουν την ελληνική οικονομία με ένα πρόγραμμα επείγουσας δράσης για την παροχή τεχνικής βοήθειας στην ελληνική διοίκηση.
Ένα πρόγραμμα ύψους 500 εκατομμυρίων ευρώ για την εγγύηση των δανείων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων προς τις ελληνικές ΜΜΕ βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη.
Η Επιτροπή μελετά επίσης τη δημιουργία ενός ευρύτερου μηχανισμού εγγυήσεων με σκοπό να βοηθήσει τις τράπεζες να αρχίσουν να δανείζουν εκ νέου στην πραγματική οικονομία.
Όλα αυτά αποτελούν τεράστια στήριξη για την Ελλάδα στον αγώνα που δίνει, και η Ελλάδα θα πρέπει να παράσχει συγκεκριμένα αποτελέσματα. Θα πρέπει να απαλλαγεί από τις αντιπαραγωγικές πρακτικές και να αντισταθεί στα οργανωμένα συμφέροντα.
Αλλά, πρέπει να είμαστε σαφείς. Δεν πρόκειται για σπριντ, αλλά για μαραθώνιο.
Το έργο της οικοδόμησης μιας Ένωσης σταθερότητας και υπευθυνότητας δεν αφορά μόνο την Ελλάδα.
Το πλήρες κείμενο της ομιλίας του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Barroso στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ως εξής:
“Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς και απολύτως σαφείς στην ανάλυση για την κατάσταση της Ένωσης.
Σήμερα βρισκόμαστε, πιστεύω, ενώπιον της μεγαλύτερης πρόκλησης που έχει αντιμετωπίσει η Ένωσή μας στην ιστορία της.
Πρόκειται για μια χρηματοπιστωτική, οικονομική και κοινωνική κρίση, αλλά και για μια κρίση εμπιστοσύνης. Τόσο απέναντι στους ηγέτες μας, εν γένει, όσο και απέναντι στην ίδια την Ευρώπη και στην ικανότητά μας να βρούμε λύσεις.
Τα γενεσιουργά αίτια της κρίσης είναι γνωστά: η Ευρώπη δεν ανταποκρίθηκε στις προκλήσεις της ανταγωνιστικότητας. Ορισμένα από τα κράτη μέλη μας έζησαν υπεράνω των δυνατοτήτων τους. Στις χρηματοπιστωτικές αγορές υπήρξαν ανεύθυνες και απαράδεκτες συμπεριφορές. Αφήσαμε να εδραιωθούν οι ανισορροπίες μεταξύ των κρατών μελών μας, ιδίως στη ζώνη του ευρώ.
Και οι σεισμοί που αναταράσσουν την παγκόσμια τάξη, καθώς και οι πιέσεις της παγκοσμιοποίησης, επιδείνωσαν ακόμη περισσότερο την κατάσταση.
Και ιδού το αποτέλεσμα: βαθιά ανησυχία στις κοινωνίες μας. Πολλοί από τους πολίτες μας φοβούνται το μέλλον. Περισσότερο από ποτέ, υπάρχει κίνδυνος εθνικής εσωστρέφειας, για να μην πω εθνικισμού.
Οι λαϊκιστικές αντιδράσεις θέτουν υπό αμφισβήτηση τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – το ευρώ, την ενιαία αγορά, ακόμη και την ελευθερία της κυκλοφορίας των προσώπων.
Μπορούμε να πούμε, νομίζω, ότι η κρίση του κρατικού χρέους αποτελεί σήμερα πάνω απ’ όλα κρίση πολιτικής εμπιστοσύνης. Οι πολίτες μας, αλλά και ο έξω κόσμος έχουν στραμμένο το βλέμμα τους επάνω μας και διερωτώνται – είμαστε πράγματι μια Ένωση; Έχουμε πράγματι τη βούληση να υποστηρίξουμε το ενιαίο νόμισμα;
Είναι πράγματι αποφασισμένα τα πιο ευάλωτα κράτη μέλη να επιφέρουν τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις;
Είναι πράγματι διατεθειμένα τα πιο ευημερούντα κράτη μέλη να δείξουν αλληλεγγύη;
Είναι πράγματι σε θέση η Ευρώπη να εξασφαλίσει ανάπτυξη και να δημιουργήσει θέσεις εργασίας;
Και εγώ σας διαβεβαιώνω, σήμερα, ότι:
Ναι, η κατάσταση είναι σοβαρή, αλλά υπάρχουν λύσεις στην κρίση αυτή.
Η Ευρώπη έχει μέλλον.
Εάν αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη – και για να αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη χρειαζόμαστε σταθερότητα, ανάπτυξη αλλά και πολιτική βούληση, και πολιτική ηγεσία.
Από κοινού, πρέπει να προτείνουμε στους πολίτες μας μια ευρωπαϊκή ανανέωση.
Πρέπει να γίνουν πράξεις οι διαπιστώσεις μας στη δήλωση του Βερολίνου, την οποία υπέγραψαν η Επιτροπή, το Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, επ’ ευκαιρία της 50ής επετείου της υπογραφής των Συνθηκών της Ρώμης – Τότε λέγαμε «Σήμερα ζούμε πια μαζί με τρόπο που ποτέ ως τώρα δεν ήταν δυνατός. Εμείς, οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουμε πια ενωθεί για το καλό όλων μας.» Πρόκειται για διακήρυξη και κάθε λέξη έχει τη βαρύτητά της. Η βούληση αυτή πρέπει να μετουσιωθεί σε σθένος σε καθημερινή βάση.
Μπορούμε να επιτύχουμε σε συνεργασία, και όχι σε σύγκρουση, με τα θεσμικά μας όργανα.
Για ορισμένους, το γνωρίζουμε, πρωταρχικός στόχος είναι η ανάγκη σταθερότητας. Για άλλους, είναι η ανάπτυξη.
Ε, λοιπόν, σας διαβεβαιώνω ότι χρειαζόμαστε και τα δύο.
Ορισμένοι δίνουν έμφαση στη δημοσιονομική πειθαρχία. Άλλοι στην αλληλεγγύη.
Ε, λοιπόν, σας διαβεβαιώνω ότι χρειαζόμαστε και τα δύο.
Έχει παρέλθει ο καιρός των μεμονωμένων, αποσπασματικών, λύσεων. Πρέπει να δείξουμε αποφασιστικότητα για συνολικές λύσεις. Πρέπει να δείξουμε μεγαλύτερη φιλοδοξία για την Ευρώπη.
Πιστεύω πράγματι ότι βρισκόμαστε σήμερα σε μια κρίσιμη καμπή της ιστορίας μας. Σε φάση που αν δεν προχωρήσουμε, κινδυνεύουμε με διάσπαση.
Πρόκειται, επομένως, για ζήτημα πολιτικής βούλησης. Ένα βάπτισμα του πυρός για ολόκληρη τη γενιά μας.
Και σας διαβεβαιώνω, ναι, η έξοδος από την κρίση αυτή είναι εφικτή. Όχι μόνον είναι εφικτή, αλλά και αναγκαία. Και αυτός ακριβώς είναι ο ρόλος της πολιτικής ηγεσίας, το να καθιστά εφικτό αυτό που είναι αναγκαίο.
Αξιότιμα μέλη,
Ας αρχίσω με την Ελλάδα. Η Ελλάδα είναι, και θα παραμείνει, μέλος της ζώνης του ευρώ. Η Ελλάδα πρέπει να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της στο ακέραιο και εγκαίρως. Με τη σειρά τους, τα υπόλοιπα μέλη της ζώνης του ευρώ έχουν υποσχεθεί, αφενός, να υποστηρίξουν την Ελλάδα και, αφετέρου, να αλληλοϋποστηρίζονται. Σύμφωνα με τη δήλωση της συνόδου κορυφής της ζώνης του ευρώ, στις 21 Ιουλίου: «Είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε τις χώρες που υπάγονται σε προγράμματα έως ότου ανακτήσουν πρόσβαση στις αγορές, με την προϋπόθεση ότι θα εφαρμόσουν επιτυχώς τα προγράμματα αυτά.»
Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο δημιούργησα την Ειδική Ομάδα για την Ελλάδα.
Μόλις δρομολογήσαμε σχέδιο δράσης βασιζόμενο σε δύο βασικούς άξονες:
100 περίπου βιώσιμα και υψηλής ποιότητας έργα, με επενδύσεις σε όλες τις ελληνικές περιοχές, ώστε να αξιοποιηθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο οι εναπομένουσες χορηγήσεις για την Ελλάδα στο πλαίσιο των διαρθρωτικών ταμείων,
σοβαρές προσπάθειες για τη μείωση των γραφειοκρατικών διαδικασιών όσον αφορά τα ευρωπαϊκά συγχρηματοδοτούμενα έργα.
15 δισεκατομμύρια ευρώ μένουν ακόμη να δαπανηθούν στην Ελλάδα από τα διαρθρωτικά ταμεία. Τα κεφάλαια αυτά θα στηρίξουν την ελληνική οικονομία με ένα πρόγραμμα επείγουσας δράσης για την παροχή τεχνικής βοήθειας στην ελληνική διοίκηση.
Ένα πρόγραμμα ύψους 500 εκατομμυρίων ευρώ για την εγγύηση των δανείων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων προς τις ελληνικές ΜΜΕ βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη.
Η Επιτροπή μελετά επίσης τη δημιουργία ενός ευρύτερου μηχανισμού εγγυήσεων με σκοπό να βοηθήσει τις τράπεζες να αρχίσουν να δανείζουν εκ νέου στην πραγματική οικονομία.
Όλα αυτά αποτελούν τεράστια στήριξη για την Ελλάδα στον αγώνα που δίνει, και η Ελλάδα θα πρέπει να παράσχει συγκεκριμένα αποτελέσματα. Θα πρέπει να απαλλαγεί από τις αντιπαραγωγικές πρακτικές και να αντισταθεί στα οργανωμένα συμφέροντα.
Αλλά, πρέπει να είμαστε σαφείς. Δεν πρόκειται για σπριντ, αλλά για μαραθώνιο.
Το έργο της οικοδόμησης μιας Ένωσης σταθερότητας και υπευθυνότητας δεν αφορά μόνο την Ελλάδα.
Οι οικονομικές προοπτικές είναι ιδιαίτερα δυσχερείς. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τις αρνητικές επιπτώσεις μιας υπό εξέλιξη παγκόσμιας επανεκτίμησης των κινδύνων. Επομένως, είναι δική μας η ευθύνη αποκατάστασης της εμπιστοσύνης απέναντι στο ευρώ και στην Ένωσή μας, στο σύνολό της.
Και μπορούμε να το πράξουμε αποδεικνύοντας ότι είμαστε ικανοί να λάβουμε όλες τις αποφάσεις που είναι αναγκαίες για τη διαχείριση ενός κοινού νομίσματος και μιας ολοκληρωμένης οικονομίας με τρόπο ανταγωνιστικό, αποδοτικό και χωρίς αποκλεισμούς. Προς τον σκοπό αυτόν, πρέπει να ενεργήσουμε σε βραχυπρόθεσμο, μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Το πρώτο βήμα είναι να διορθώσουμε γρήγορα τον τρόπο αντιμετώπισης της κρίσης του κρατικού χρέους.
Τούτο θα απαιτήσει ισχυρότερους μηχανισμούς για την επίλυση κρίσιμων καταστάσεων. Χρειαζόμαστε αξιόπιστα μέσα δράσης και αποτελεσματικά τείχη ασφαλείας για το ευρώ.
Το EFSF και ο επικείμενος Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ΕΜΣ) πρέπει να αποτελέσουν τα θεμέλια για την προσπάθεια αυτή.
Το EFSF πρέπει να ισχυροποιηθεί άμεσα και να αποκτήσει μεγαλύτερη ευελιξία. Αυτό ακριβώς πρότεινε η Επιτροπή ήδη από τον Ιανουάριο. Αυτό ακριβώς συμφώνησαν οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ζώνης του ευρώ την 21η Ιουλίου. Μόνο τότε, όταν κυρωθεί από το Κοινοβούλιο, θα είναι σε θέση το EFSF:
να δράσει προληπτικά
να παρέμβει για να υποστηρίξει την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών•
να παρέμβει στις δευτερεύουσες αγορές ώστε να αποφευχθεί η εξάπλωση της κρίσης.
Μόλις κυρωθεί το EFSF, θα πρέπει να αξιοποιήσουμε όσο το δυνατό αποτελεσματικότερα τα χρηματοδοτικά του κονδύλια. Η Επιτροπή εξετάζει τις δυνατότητες προς τον σκοπό αυτόν.
Επιπλέον, θα πρέπει να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να επισπεύσουμε την έναρξη ισχύος του ΕΜΣ.
Και, προφανώς, ευελπιστούμε ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα – στο πλαίσιο του πλήρους σεβασμού της Συνθήκης – θα καταβάλει κάθε αναγκαία προσπάθεια για να διασφαλίσει την ακεραιότητα της ζώνης του ευρώ και την οικονομική της σταθερότητα.
Αλλά δεν μπορούμε να σταματήσουμε εδώ. Πρέπει να βελτιώσουμε τον οικονομικό συντονισμό και την οικονομική ολοκλήρωση, ιδίως στη ζώνη ευρώ.
Αυτό αποτελεί μείζον πολιτικό όσο και οικονομικό καθήκον.
Σήμερα, θα ψηφίσετε για την επονομαζόμενη «εξάδα» προτάσεων που καταθέσαμε ενώπιόν σας και ενώπιον του Συμβουλίου το προηγούμενο έτος. Αυτή η «εξάδα» εισάγει μεταρρυθμίσεις στο σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης και επεκτείνει την επιτήρηση στα μακροοικονομικά ισοζύγια. Είμαστε τώρα πολύ κοντά στις αρχικές προτάσεις της Επιτροπής. Παίξατε αποφασιστικό ρόλο για να παραμείνουν φιλόδοξες αυτές οι προτάσεις, και θα ήθελα πραγματικά να σας ευχαριστήσω και να σας συγχαρώ για αυτό.
Η νομοθεσία αυτή θα μας προσφέρει αυστηρότερους μηχανισμούς επιβολής. Θα έχουμε τώρα τη δυνατότητα να συζητήσουμε τα δημοσιονομικά σχέδια των κρατών μελών πριν τη λήψη εθνικών αποφάσεων. Αυτό το μείγμα πειθαρχίας και ολοκλήρωσης είναι το κλειδί για το μέλλον της ζώνης ευρώ. Μόνο με περισσότερη ολοκλήρωση και πειθαρχία μπορούμε να έχουμε μια πραγματικά αξιόπιστη ζώνη ευρώ.
Αξιότιμα μέλη,
Αυτά είναι μεν σημαντικά βήματα προόδου, αλλά πρέπει να προχωρήσουμε περισσότερο. Πρέπει να ολοκληρώσουμε τη νομισματική με μια οικονομική ένωση. Πρέπει να φέρουμε σε πέρας τα καθήκοντα του Μάαστριχτ.
Ήταν αυταπάτη να πιστεύουμε ότι θα μπορούσαμε να έχουμε ένα κοινό νόμισμα και μια ενιαία αγορά με εθνικές προσεγγίσεις για τη δημοσιονομική και οικονομική πολιτική. Ας αποφύγουμε μια νέα αυταπάτη: ότι είναι δυνατό να έχουμε ένα κοινό νόμισμα και μια ενιαία αγορά με μια διακυβερνητική προσέγγιση.
Για να καταστεί αξιόπιστη η ζώνη ευρώ, κι αυτό δεν είναι μόνο το μήνυμα των φεντεραλιστών, είναι και το μήνυμα των αγορών, χρειαζόμαστε μια αληθινά κοινοτική προσέγγιση. Πρέπει πραγματικά να ολοκληρώσουμε τη ζώνη ευρώ, πρέπει να συμπληρώσουμε τη νομισματική ένωση με μία πραγματική οικονομική ένωση.
Αυτή η αληθινά κοινοτική προσέγγιση μπορεί να οικοδομηθεί τώρα; Κατά τις επόμενες εβδομάδες, η Επιτροπή, με βάση την εξάδα, θα υποβάλει πρόταση ενιαίου και συνεκτικού πλαισίου για τη βελτίωση του οικονομικού συντονισμού και της οικονομικής ολοκλήρωσης, ιδίως στη ζώνη ευρώ. Αυτό θα γίνει με τρόπο που να εξασφαλίζεται η συμβατότητα μεταξύ της ζώνης ευρώ και της Ένωσης ως συνόλου. Δεν θέλουμε η ζώνη ευρώ να καταλύσει τα σημαντικά κεκτημένα της ενιαίας αγορά και των τεσσάρων ελευθεριών μας.
Ταυτόχρονα, μπορούμε να συγκεντρώσουμε τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων για να αυξήσουμε την ανταγωνιστικότητά μας. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί εάν εντάξουμε το Σύμφωνο για το Ευρώ + στο εν λόγω πλαίσιο με πλήρη σεβασμό των εθνικών εκτελεστικών αρμοδιοτήτων.
Για να λειτουργήσουν όλα αυτά χρειαζόμαστε, περισσότερο από ποτέ, την ανεξάρτητη αρχή της Επιτροπής, τις προτάσεις και αξιολογήσεις μέτρων που θα πρέπει να λάβουν τα κράτη μέλη. Ας είμαστε ειλικρινείς, αυτό είναι κάτι που δεν μπορούν να κάνουν μόνες τους οι κυβερνήσεις. Ούτε μπορεί να γίνει με διαπραγματεύσεις μεταξύ κυβερνήσεων.
Όντως, στο πλαίσιο των κοινοτικών αρμοδιοτήτων, η Επιτροπή είναι η οικονομική κυβέρνηση της Ένωσης, σίγουρα δεν χρειαζόμαστε περισσότερα θεσμικά όργανα για τον σκοπό αυτό.
Για κάποιο λόγο, οι Συνθήκες έχουν δημιουργήσει θεσμικά όργανα υπεράνω των εθνικών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων δημιουργήθηκαν για κάποιο λόγο. Η Επιτροπή εγγυάται την αμεροληψία. Επιπλέον, η Επιτροπή, που φυσικά συνεργάζεται με τα κράτη μέλη, έχει ψηφιστεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο οποίο και λογοδοτεί, και το οποίο είναι το εκλεγμένο Κοινοβούλιο τόσο της ζώνης ευρώ όσο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνολικά.
Αξιότιμα μέλη,
Είναι πλέον καιρός να αποκτήσουμε μια ενοποιημένη εξωτερική εκπροσώπηση της ζώνης ευρώ. Βάσει της Συνθήκης, η Επιτροπή θα υποβάλει προτάσεις για τον σκοπό αυτό.
Μια Ένωση Σταθερότητας και Υπευθυνότητας οικοδομημένη στη βάση αυτή και με κοινή προσέγγιση, θα επιτρέψει επιπλέον στα κράτη μέλη να επωφεληθούν πλήρως των πλεονεκτημάτων μιας μεγαλύτερης αγοράς για την έκδοση χρεωστικών τίτλων του δημοσίου.
Μόλις η ζώνη ευρώ εξοπλιστεί πλήρως με τα μέσα που είναι απαραίτητα για την εξασφάλιση ολοκλήρωσης και πειθαρχίας, η έκδοση κοινών χρεωστικών τίτλων θα θεωρηθεί φυσικό και επωφελές βήμα για όλους. Υπό τον όρο ότι αυτά τα ευρωομόλογα θα είναι «ομόλογα σταθερότητας»: ομόλογα που έχουν σχεδιαστεί για να επιβραβεύουν όσους τηρούν τους κανόνες και να αποτρέπουν αυτούς που τους παραβαίνουν. Όπως έχω ήδη ανακοινώσει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Επιτροπή θα προτείνει κατά τις επόμενες εβδομάδες εναλλακτικές δυνατότητες για «ομόλογα σταθερότητας» αυτού του είδους.
Ορισμένες από αυτές τις εναλλακτικές δυνατότητες μπορούν να εφαρμοστούν στο πλαίσιο της παρούσας Συνθήκης, αλλά για την πλήρη ανάπτυξη των «ευρωομολόγων» θα χρειαστεί αλλαγή της Συνθήκης. Και αυτό είναι σημαντικό, διότι, Αξιότιμα μέλη, μπορούμε να επιτύχουμε πολλά στο πλαίσιο της υπάρχουσας Συνθήκης της Λισαβόνας. Και δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για να μην τα επιτύχουμε, και μάλιστα τώρα.
Ωστόσο, ενδέχεται να χρειαστεί να εξετάσουμε το ενδεχόμενο να επιφέρουμε περαιτέρω αλλαγές στη Συνθήκη.
Επίσης, έχω ιδιαίτερα κατά νου τον περιορισμό της ομοφωνίας. Ο ρυθμός της κοινής μας προσπάθειας δεν μπορεί να συνεχίσει να υπαγορεύεται από τον βραδύτερο. Και σήμερα έχουμε μια Ένωση, όπου το πλέον βραδυκίνητο μέλος καθορίζει την ταχύτητα όλων των άλλων. Αυτό δεν είναι αξιόπιστο ούτε από την άποψη των αγορών και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πρέπει να λύσουμε το πρόβλημα της λήψης των αποφάσεων. Τα κράτη μέλη έχουν φυσικά το δικαίωμα να μην αποδέχονται αποφάσεις. Αυτό, όπως δηλώνουν, είναι θέμα εθνικής κυριαρχίας. Τα κράτη μέλη δεν έχουν, όμως, το δικαίωμα να αποτελούν τροχοπέδη για τα άλλα. Τα άλλα κράτη μέλη έχουν επίσης την εθνική τους κυριαρχία και αν επιθυμούν να προχωρήσουν περισσότερο, θα πρέπει να προχωρήσουν περισσότερο.
Η θέλησή μας να αποδεχτούμε το ενδεχόμενο μελλοντικής αλλαγής της Συνθήκης δεν θα πρέπει να αποτελεί τρόπο ή δικαιολογία για να καθυστερήσουμε τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται σήμερα, αλλά πιστεύω ότι αυτή η μακροπρόθεσμη προοπτική θα ενισχύσει την αξιοπιστία των αποφάσεων που λαμβάνουμε τώρα.
Μια Ένωση Σταθερότητας και Υπευθυνότητας σημαίνει τη γρήγορη ολοκλήρωση των εργασιών για ένα νέο σύστημα ρυθμίσεων για τον χρηματοπιστωτικό τομέα. Χρειαζόμαστε επαρκώς κεφαλαιοποιημένες, υπεύθυνες τράπεζες που θα χορηγούν δάνεια στην πραγματική οικονομία.
Πολλά έχουν ειπωθεί για την υποτιθέμενη ευπάθεια ορισμένων τραπεζών μας. Το προηγούμενο έτος, οι ευρωπαϊκές τράπεζες ενίσχυσαν σημαντικά τις κεφαλαιουχικές θέσεις τους. Τώρα συγκεντρώνουν κεφάλαια για να καλύψουν τα υπόλοιπα κενά που εντοπίστηκαν στη διάρκεια του καλοκαιριού βάσει των προσομοιώσεων ακραίων καταστάσεων. Αυτό είναι απαραίτητο για να περιοριστούν οι ζημίες που προκαλεί η αναταραχή της χρηματοπιστωτικής αγοράς στην πραγματική οικονομία και τις θέσεις εργασίας.
Κατά την τελευταία τριετία, δημιουργήσαμε ένα νέο σύστημα χρηματοπιστωτικών ρυθμίσεων.
Σας υπενθυμίζω ότι έχουμε ήδη καταθέσει 29 νομοθετικές πράξεις. Έχετε ήδη εκδώσει πολλές από αυτές, μεταξύ άλλων τη σύσταση νέων, ανεξάρτητων αρχών εποπτείας, που έχουν ήδη τεθεί σε λειτουργία. Τώρα είναι σημαντικό να εγκριθούν οι προτάσεις μας για νέους κανόνες όσον αφορά:
τα παράγωγα μέσα•
τις «γυμνές» ακάλυπτες πωλήσεις και τις ανταλλαγές κινδύνου αθέτησης•
τη δίκαιη αμοιβή των τραπεζιτών.
Οι προτάσεις αυτές έχουν κατατεθεί, θα πρέπει να εγκριθούν από το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο. Η Επιτροπή θα υποβάλει τις υπόλοιπες προτάσεις μέχρι το τέλος του έτους, συγκεκριμένα, κανόνες όσον αφορά:
τους οργανισμούς αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας•
την ομαλή εξυγίανση των τραπεζών•
την προσωπική ευθύνη των τραπεζιτών.
Καταυτόν τον τρόπο, θα είμαστε οι πρώτοι στην ομάδα των 20 που θα έχουμε εκπληρώσει τη δέσμευση που αναλάβαμε όσον αφορά τις συνολικές προσπάθειες για τη ρύθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα.
Αξιότιμα μέλη,
Κατά την τελευταία τριετία, τα κράτη μέλη, σωστότερα οι φορολογούμενοι, χορήγησαν στον χρηματοπιστωτικό τομέα ενισχύσεις και εγγυήσεις ύψους 4,6 τρισεκατ. ευρώ. Έφτασε η ώρα ο χρηματοπιστωτικός τομέας να ξεπληρώσει το χρέος του στην κοινωνία. Για αυτό αισθάνομαι πολύ υπερήφανος που σήμερα η Επιτροπή ενέκρινε πρόταση για τον φόρο χρηματοπιστωτικών συναλλαγών. Σήμερα, καταθέτω ενώπιόν σας ένα ιδιαίτερα σημαντικό κείμενο, που εάν εφαρμοστεί θα αποφέρει εισόδημα ύψους περίπου 55 δις ετησίως. Ορισμένοι μπορεί να ρωτήσουν «γιατί;». Γιατί; Είναι θέμα δικαιοσύνης. Εάν οι αγρότες μας, εάν οι εργάτες μας, εάν όλοι οι οικονομικοί τομείς, από τη βιομηχανία έως τη γεωργία και τις υπηρεσίες, εάν όλοι πληρώνουν εισφορά στην κοινωνία, ο τραπεζικός τομέας θα πρέπει να κάνει το ίδιο.
Και αν χρειαζόμαστε – και όντως τη χρειαζόμαστε – δημοσιονομική εξυγίανση, εάν χρειαζόμαστε περισσότερα έσοδα, το ερώτημα είναι από πού θα προέλθουν αυτά τα έσοδα. Θα φορολογήσουμε ακόμη περισσότερο την εργασία; Θα φορολογήσουμε ακόμη περισσότερο την κατανάλωση; Νομίζω ότι είναι δίκαιο να φορολογήσουμε τις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές των οποίων η κοινωνική συμβολή σε ορισμένα κράτη μέλη δεν είναι ανάλογη.
Δεν είναι όμως μόνο οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί που πρέπει να καταβάλουν το δίκαιο μερίδιο που τους αναλογεί. Δεν μπορούμε να αγνοούμε το πρόβλημα της φοροδιαφυγής. Ήρθε λοιπόν η στιγμή να εκδώσουμε τις προτάσεις μας για τη φορολογία των αποταμιεύσεων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Καλώ συνεπώς τα κράτη μέλη να δώσουν τελικά στην Επιτροπή την εντολή που ζητήσαμε προκειμένου να διαπραγματευτούμε φορολογικές συμφωνίες με τρίτες χώρες για όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αξιότιμα μέλη,
Η σταθερότητα και η υπευθυνότητα δεν αρκούν από μόνες τους. Χρειαζόμαστε σταθερότητα αλλά και ανάπτυξη. Χρειαζόμαστε υπευθυνότητα αλλά και αλληλεγγύη.
Η οικονομία μπορεί να παραμείνει ισχυρή μόνο εάν επιτυγχάνει ανάπτυξη και απασχόληση. Γι’ αυτό πρέπει να απελευθερώσουμε το δυναμικό της οικονομίας μας, ιδίως της πραγματικής οικονομίας.
Οι προβλέψεις σήμερα δείχνουν σοβαρή οικονομική επιβράδυνση.
Όμως, η υψηλή ανάπτυξη στην Ευρώπη δεν αποτελεί άπιαστο όνειρο. Δεν θα εμφανιστεί αύριο ως εκ θαύματος. Μπορούμε όμως να δημιουργήσουμε συνθήκες ανάκαμψης της προόδου. Το πετύχαμε στο παρελθόν. Πρέπει και μπορούμε να το πετύχουμε και πάλι.
Είναι αλήθεια ότι δεν έχουμε πολλά περιθώρια για νέα δημοσιονομικά κίνητρα.
Τούτο όμως δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να κάνουμε περισσότερα για την προώθηση της ανάπτυξης.
Κατά πρώτο λόγο, όσοι διαθέτουν περιθώρια δημοσιονομικών ελιγμών πρέπει να τα αξιοποιήσουν, αλλά με βιώσιμο τρόπο.
Κατά δεύτερο λόγο, όλα τα κράτη μέλη πρέπει να προωθήσουν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις ώστε να μπορέσουμε να βελτιώσουμε την ανταγωνιστικότητά μας παγκοσμίως και να προάγουμε την ανάπτυξη.
Από κοινού μπορούμε και οφείλουμε να αξιοποιήσουμε το δυναμικό της Ενιαίας Αγοράς, να εκμεταλλευτούμε τα οφέλη του εμπορίου και να κινητοποιήσουμε επενδύσεις στο επίπεδο της Ένωσης.
Ας ξεκινήσω από την Ενιαία Αγορά.
Η πλήρης εφαρμογή της οδηγίας για τις υπηρεσίες θα μπορούσε κατά τις εκτιμήσεις μας να αποφέρει από μόνη της οικονομικά κέρδη ύψους 140 δισεκατ. ευρώ.
Όμως σήμερα, δύο έτη μετά τη λήξη της προθεσμίας εφαρμογής της, αρκετά κράτη μέλη δεν έχουν ακόμη θεσπίσει τους απαραίτητους νόμους.
Έτσι δεν απολαμβάνουμε όλα τα πιθανά οφέλη από την πραγματική ελευθέρωση του τομέα των υπηρεσιών στην Ευρώπη.
Μπορούμε όμως να κάνουμε περισσότερα.
Πρέπει να εγκρίνουμε τις υποβληθείσες προτάσεις. Στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεσπίσαμε την Πράξη της Ενιαίας Αγοράς. Μια σειρά από σημαντικές πρωτοβουλίες είναι έτοιμες.
Πλησιάζουμε στην θέσπιση του Ευρωπαϊκού Διπλώματος Ευρεσιτεχνίας το οποίο θα μπορούσε να περιορίσει το κόστος της κατοχύρωσης στο 20% του σημερινού κόστους. Αναμένω ότι το έργο αυτό θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του έτους.
Εξάλλου, για την Πράξη της Ενιαίας Αγοράς, πρέπει να εξετάσουμε μια ταχεία νομοθετική διαδικασία. Με την ευκαιρία αυτή επισημαίνω ότι πρέπει να εφαρμόσουμε ταχεία νομοθετική διαδικασία σε πολλούς τομείς καθώς ζούμε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Τούτο θα μας επιτρέψει να ανταποκριθούμε στις έκτακτες αυτές περιστάσεις.
Η ανάπτυξη θα εξαρτάται στο μέλλον όλο και περισσότερο από την αξιοποίηση της πληροφορικής. Χρειαζόμαστε μια ενιαία ψηφιακή αγορά που θα αποφέρει σε κάθε ευρωπαίο περίπου 1500 ευρώ ετησίως χρησιμοποιώντας τις δυνατότητες που παρέχει το ηλεκτρονικό εμπόριο για την εξάλειψη, για παράδειγμα, των τελών περιαγωγής στην κινητή τηλεφωνία.
Μια αύξηση κατά 10 % της ευρυζωνικής διείσδυσης μπορεί να μας αποφέρει από 1 έως 1,5 % επιπλέον ετήσια ανάπτυξη.
Σε έναν ανταγωνιστικό κόσμο πρέπει επίσης να διαθέτουμε καλή μόρφωση και δεξιότητες για την αντιμετώπιση των νέων αυτών προκλήσεων. Πρέπει να καινοτομούμε και να δρούμε με γνώμονα την αειφορία.
Έχουμε ήδη υποβάλει αναλυτικές προτάσεις για την καινοτομία, την αποδοτική χρησιμοποίηση των πόρων και τους τρόπους ενίσχυσης της βιομηχανικής μας βάσης.
Η σύγχρονη βιομηχανική πολιτική εστιάζεται στις επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία.
Πρέπει να επιταχύνουμε την έγκριση των ενεργειών μας για την προώθηση της χρήσης επιχειρηματικών κεφαλαίων για χρηματοδότηση νέων, καινοτόμων επιχειρήσεων στην Ευρώπη.
Θα επιτύχουμε διατηρήσιμη απασχόληση εάν επικεντρώσουμε τις προσπάθειές μας στην καινοτομία και τις νέες τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένων των «πράσινων» τεχνολογιών. Πρέπει να αντιληφθούμε ότι «πράσινο» και ανάπτυξη συμβαδίζουν.
Για παράδειγμα, ο τομέας των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έχει ήδη δημιουργήσει τα τελευταία πέντε έτη 300.000 θέσεις εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η συνολική αγορά της πράσινης τεχνολογίας θα τριπλασιαστεί κατά την προσεχή δεκαετία.
Πρέπει να εστιάσουμε τη δράση μας στους τομείς όπου παράγει πραγματικό αποτέλεσμα. Ανάπτυξη του μέλλοντος σημαίνει ότι πρέπει επίσης να εξακολουθήσουμε να εφαρμόζουμε ενεργά το πρόγραμμα «έξυπνη νομοθεσία» με το οποίο οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, ιδίως οι ΜΜΕ, θα εξοικονομήσουν 38 δισεκατ. ευρώ. Όμως, τα κράτη μέλη πρέπει από την πλευρά τους να μειώσουν τον διοικητικό φόρτο.
Χρειαζόμαστε όμως και επενδύσεις. Οι εν λόγω μεταρρυθμίσεις είναι σημαντικές αλλά χρειαζόμαστε και κάποιες επενδύσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Μια Ένωση ανάπτυξης και αλληλεγγύης χρειάζεται σύγχρονες διασυνδεδεμένες υποδομές.
Για το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) προτείναμε να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός για τη σύνδεση της Ευρώπης στους τομείς της ενέργειας, των μεταφορών, της ψηφιακής τεχνολογίας.
Το καινοτόμο αυτό μέρος της πρότασης ΠΔΠ πρέπει να εξεταστεί από κοινού με μια άλλη πολύ σημαντική καινοτόμο ιδέα: τα ομόλογα έργου.
Κατά τις προσεχείς εβδομάδες η Επιτροπή θα δημοσιεύσει τις προτάσεις της για τα ομόλογα έργου της ΕΕ. Προτείνουμε επίσης πιλοτικά σχέδια ώστε να χρηματοδοτήσουμε την ανάπτυξη. Αυτό μπορεί να γίνει πριν ακόμη εγκριθεί το ΠΔΠ. Με τον τρόπο αυτό μπορούμε να επισπεύσουμε ορισμένες από τις σημαντικές επενδύσεις σε υποδομές που χρειάζεται η Ευρώπη.
Η Ένωση και τα κράτη μέλη της πρέπει να μελετήσουν επειγόντως τρόπους ώστε η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η τράπεζά μας που λειτουργεί με γνώμονα την εφαρμογή πολιτικής, να μπορεί να πράξει περισσότερα – και ενδεχομένως πολύ περισσότερα – για τη χρηματοδότηση μακροπρόθεσμων επενδύσεων.
Για το σκοπό αυτό πρέπει να εξετάσουμε τρόπους ενίσχυσης των πόρων και της κεφαλαιακής βάσης της ΕΤΕπ ώστε να μπορεί να δανείσει την πραγματική οικονομία.
Το 2000, τα επιχειρηματικά κεφάλαια στην Ευρώπη ανέρχονταν σε 22 δισεκατ. ευρώ, ενώ το 2010 μόνο σε 3 δισεκατομμύρια. Εάν θέλουμε να προωθήσουμε την επιχειρηματικότητα πρέπει να αναστρέψουμε την πτωτική αυτή πορεία και χρειαζόμαστε την εν λόγω ενίσχυση ιδίως για τις ΜΜΕ.
Μπορούμε επίσης να επιτύχουμε μεγαλύτερη ανάπτυξη μέσω των διαρθρωτικών ταμείων αυξάνοντας την ικανότητα απορρόφησης των κονδυλίων τους, χρησιμοποιώντας τα διαρθρωτικά ταμεία για την ενίσχυση των μακροοικονομικών επιδόσεων. Ο ρόλος τους είναι σημαντικός στους τομείς της καινοτομίας, της κατάρτιση και της απασχόλησης, καθώς και των ΜΜΕ.
Θα ήθελα επίσης να καλέσω το Κοινοβούλιο να εγκρίνει μέχρι το τέλος του έτους τις προτάσεις που υποβάλαμε τον Αύγουστο σχετικά με την αύξηση των ποσοστών συγχρηματοδότησης προς τις χώρες που υπάγονται σε προγράμματα ενίσχυσης. Με τον τρόπο αυτό θα παρασχεθεί σημαντική χρηματοδότηση στις εν λόγω οικονομίες και θα μειωθεί παράλληλα η πίεση στους εθνικούς προϋπολογισμούς.
Αξιότιμα μέλη του Κοινοβουλίου,
Οι μεταρρυθμίσεις στις αγορές εργασίας, στα δημόσια οικονομικά και στα συνταξιοδοτικά συστήματά μας απαιτούν μια τεράστια προσπάθεια από όλα τα μέρη της κοινωνίας.
Όλοι γνωρίζουμε ότι οι αλλαγές αυτές είναι αναγκαίες προκειμένου να μεταρρυθμίσουμε την κοινωνική οικονομία μας της αγοράς. Όμως έχει καθοριστική σημασία να διαφυλάξουμε τις αξίες μας – αξίες δικαιοσύνης, ένταξης και αλληλεγγύης.
Τη στιγμή αυτή οφείλουμε να δώσουμε συγκεκριμένες ελπίδες στον ένα από κάθε πέντε νέους των χωρών μας που δεν μπορεί να βρει εργασία. Σε ορισμένες χώρες, η κατάστασή τους είναι πραγματικά δραματική. Απευθύνω έκκληση στις επιχειρήσεις να καταβάλουν ιδιαίτερη προσπάθεια ώστε να προσφέρουν θέσεις μαθητείας και άσκησης σε νέους. Οι προσπάθειες αυτές μπορούν να στηριχθούν από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο.
Εάν κατορθώσουμε να κάνουμε τις επιχειρήσεις, τους κοινωνικούς εταίρους, τις εθνικές αρχές και τα όργανα της Ένωσης να συνεργαστούν στο πλαίσιο της «Πρωτοβουλίας για Ευκαιρίες στους Νέους», θα μπορέσουμε να κάνουμε τη διαφορά. Πιστεύω ότι αυτό είναι το πιο επείγον κοινωνικό ζήτημα: να ανταποκριθούμε στις ανησυχίες των νέων μας που δεν μπορούν να βρουν δουλειά, και είναι πολύ προτιμότερο να έχουν μια θέση άσκησης, μια θέση μαθητείας, παρά να περιφέρονται με αυτή την ανησυχία στους δρόμους εκφράζοντας έλλειψη εμπιστοσύνης σε ολόκληρη την Ένωση .
Οφείλουμε να επιταχύνο
